Oezbekistan, het hart van centraal-Azië

Dinsdag 3 november 2015

In de woestijn werd het weer onderhandelen met taxichaufeurs. Ik word steeds beter en harder in dit toneelstuk. Ik stap weg en wandel langs de weg naar de stad (120 kilometer). Ze weten niet dat ik foto`s wil maken van deze streek. Enkele kilometers verderop komen we tot een vergelijk (10 dollar). Er is toch maar een weg. Ik heb intussen ook proberen te liften met vrachtwagens maar dit lukt niet zo goed. Ik probeer dit later opnieuw want ik wil ook eens in een vrachtwagen rijden over deze route.

Bukhara ligt in een oase tussen de Karakum- en de Kizilkumwoestijn. Zij wordt bevloeit door een rivier die zijn bronnen put in de vele plassen in de woestijn (toevallig heb ik er één, onwetend, gefotografeerd). De stad kan je best vergelijken als een soort Brugge in woestijnkleuren (en in islamitische vorm). Ook deze stad had zeer veel kanalen en waterplaatsen. Velen van hen werden door het sovjetregime drooggelegd om de vliegenplaag teniet te doen. Iedereen was blij, behalve de ooievaars, die trokken weg. Het was ook nodig want de lokale hygiëne liet - en laat volgens mij - te wensen over.

Het is een aangename stad waar ik mij onmiddellijk goed voel. Hier wil ik enkele dagen blijven.

Mijn eerst dag ga ik zelfs niet weg van het centrum (labi hooz genaamd). Ik voelde mij hierover beschaamd maar toen las ik in mijn reisgids dat dit zelfs aangeraden wordt. Je moet de eerste dag de sfeer op je laten indringen.

Ik vond de reisgids tot nu eeder nutteloos maar hier in centraal-Azië is hij wel volledig. Het is `the silk roads` van ene Paul Wilson. Opnieuw blijkt hoe elke reisgids een persoonlijk verhaal is.

Geld wisselen is wel anders dan elders. Hier ligt de officiële koers veel lager dat de straatkoers. (1 dollar is gelijk aan 2740 sum, op straat krijg je vandaag tot 5600 sum). Je moet het maar weten.

Als je wil kan je het reisverhaal over Turkmenistan herlezen. Ik heb het sterk aangevuld met de informatie die ik niet wilde vertellen zo lang ik er verbleef. 

Woensdag 4 november 2015

Een rustige voormiddag, gevolgd door een even kalm bezoek aan de bekende plaatsen van deze stad. De Kaylontoren en dito moskee en de actieve maddrasah (koranschool). Nog 2 moskeeën. Hier zijn ze wel meer gewoon aan toeristen want overal proberen ze goedkope souvenirtjes aan de man te brengen. Het deert mij niet want nu zijn er weinig toeristen en het is sinds Teheran geleden dat ik nog een toerist heb gezien (dus een dikke 2 weken geleden). Het doet mij zelfs plezier al heb, en zoek, ik geen contact met hen. S`avond probeer ik het nationaal gerecht uit, plov. Het is allemaal `basiskeuken` maar het is hartelijk en eerlijk eten.

Er is een discotheek. Daar ik gelezen heb dat het sop de kolen niet waard is blijf ik er weg. Verder is hier niets te doen s`avonds. Dus wordt het lezen in de knusse kamer van een B&B waarvan ik weeral de naam vergeten ben. Het is wel de goedkoopste, heb ik intussen geleerd. Dus blijf ik er. Al zijn de faciliteiten eerder amateuristisch gebouwd. Geen warm water wanneer de moeder des huizes water nodig heeft in de keuken. Een uiterst zwak wifi-signaal. Gelukkig komt de poes - het piepjonge weeskindje van het huis - elke avond en elke ochtend naar mij toe om zich te laten strelen. Honger heeft zij niet. Maar zij komt heel dicht waardoor ik soms weer moet niezen.

Donderdag 5 november 2015

Ik geniet van de rust die mij gegund wordt in Bukhara. De mensen zijn vriendelijk maar gereserveerd. Wat een verschil met Iran. En ik voel mij er vrij in mijn doen en laten. Na Turkmenistan voelt dit helemaal niet slecht aan. Dus werk ik de blog bij want hier kan ik wel op you tube, facebook en er lijkt geen staatscontrole op het net te zijn. Het land is wel arm en de informaticainfrastructuur is een beetje verouderd waardoor o.a. de hoofdtelefoon niet werkt. Maar wat deert het, de essentie werkt !

Het is nu elke dag koud. Wanneer de zon schijn kan ik in mijn dikke jas buiten zitten op een terras maar dan nog is het niet te warm. Dat noemen ze nu continentaal klimaat. Bloedhete zomers, barre winters en weinig regenval. Er is ook wind. Blijkbaar is die zelfs toegenomen door het inkrimpen van het Aralmeer.

Tijdens de namiddag bezocht ik `de Ark`, `het Registan` en zijn buurten. Hoe romantisch deze stad er ook mag uitzien : zij heeft een gruwelijk verleden. De emirs van Bukhara waren generaties lang bekend om hun meedogenloosheid. Het fort ziet er stevig uit en aan de binnenkant eerder barbaars met hier en daar chinees aandoende verfijning. Ja, de lange zijderoute verandert beetje bij beetje.

In de meeste kamers werden allerlei kleine musea ingericht. Ik geniet steeds meer van de vele kleine natuurkundige musea in deze landen. Ze zijn zo anders dan bij ons.

Dan via een park en de oude stadswallen en een meertje langs de bazaar terug naar de stad.

Vrijdag 6 november 2015

In dit land heb ik meer taalproblemen want de kennis van het Engels is er belabberd. Gelukkig heb ik enkele basiswoorden Russisch in mijn reisgids staan. Dat gebruik ik nu volop. Maar ik merk dat het accent er nog niet is waardoor mijn woorden vaak niet begrepen worden. Kortom, ik zocht het station. Daar bleek dat er geen trein is naar Khiva of Urgench. Er is er wel één maar die rijdt over Turkmenistan. Dat kan dus niet. Dat is een erfenis van Stalin die dat met opzet deed om elke afscheidingspoging in de kiem te smoren. Deze politiek werd - met enig succes - in alle centraal-aziatische sovjetrepublieken toegepast.

Dan maar naar het busstation. Dat bleek niet te bestaan : het is gewoon een bushalte voor een drukke bazaar waar je een ticket op de bus moet kopen. Maar deze rit duurt wel 9 uren en bedraagt ongeveer 600 kilometer. Weer iets nieuws dus. Bovendien zetten zeer veel taxichauffeurs en hun vele contacten mij steeds weer op het verkeerde been. Zo willen ze dat je hun duurdere taxi`s neemt. Uiteindelijk vond ik iemand die betrokken is bij de busritten. Ik heb morgen met hem afgesproken om 13u00. Dan zou er één zijn. En er zijn er meer. Het zou dus moeten lukken. Na deze moeilijkere oefening keer ik terug met een matschrutska. Daar zijn ze weer, die kleine, overvolle, spotgoedkope, bussen. Ook dit land is zeer goedkoop maar je moet uit de handen van al die zogenaamde helpende handen blijven. Niet altijd zo gemakkelijk.

Verder beëindig ik de laatste bezoeken die ik voor ogen had. Vandaag was het al weer warmer en er was geen wind. De zon scheen volop.

Vanavond nog een Russische dimlama, een bouillon op basis van kolen, wortelen, aardappelen, en een paar stukjes vlees. Met een eerste pint sinds lang heeft het gesmaakt. Deze voormidag bereidde ik, aan de hand van de webste `Caravanistan`, ook het verdere reisverloop enigszins voor. Voor Kirgizië hebbben we geen visum nodig en voor Kazachstan wel (omdat ik vermoed dat ik er langer dan 15 dagen zal verblijven) ter voorbereiding van China. Het Kazachse visum blijkt niet zo moeilijk te verkrijgen in de hoofdstad van Kirgizië : Bishkek.

Zaterdag 7 november 2015

Het wordt lang wachten op de bus naar Urgench. Hij kwam uiteindelijk om 14u20. Tja, misschien wist in de bazaar echt niemand hoe laat de bus nu echt komt ? Na 13u00 kan het op verschillende tijdstippen zijn. Maar het is  goedkoop : 30000 Sum wat minder dan de helft is van wat deze taxichauffeurs en hun kameraden wilden. De oude Mercedesbus is smal en overvol. Vanachter is hij volgeladen met niet identificeerbare waren. Later vermoed ik dat ze de laadruimtes onderaan niet willen gebruiken omdat de bus dan te diep hangt. Het asfalt op de wegen is hier zo diep weg gesmolten en versleten dat dat zou leiden tot beschadiging. Vanachter laden verlegt het zwaartepunt van de bus. De rit verloopt door een eindeloos vlakke oranje-geel-beige woestijn, de Kizilkum. In Gazli rijden we op een nieuw stuk weg. Niet moeilijk wanneer we voorbij `Uzbek neftegaz` rijden. In de verte liggen de gebouwen van waaruit gas uit de bellen wordt getrokken. Om deze te bouwen hebben ze een nieuw stuk weg aangelegd. Hierdoor rijdt onze bus ook aanzienlijk sneller. Toch is het zeer laat wanneer we aankomen in Urgench. En koud ! Vertikkend om een taxi te nemen ga ik te voet, geholpen door een jonge medepassagier. Wel wat zoeken maar ik vind een duur hotel (de anderen waren nog duurder). Omdat ik mij niet goed voel wil ik alleen maar slapen in de warmte. Inslapen is dus geen probleem. Op de Oezbeekse TV is het niet veel zaaks. Meer Russisch en geen Turks meer. Internet werkt hier wel goed. Dat mag wel voor deze prijs (120000 sum of 21 dollar). Let wel, als je in dollar betaalt betaal je 40 dollar. Het verschil zit hem in de 2 verschillende wisselkoersen.

Zondag 8 november 2015

Vanmorgen met de trolleybus van Urgench naar Khiva gereisd. Dat is 30 km. Daar aangekomen zoek ik een hotel. Na enig zoeken vind ik het kleine hotel Kala. Omdat ik mij niet goed voel (buikloop en zwakke tekenen van misselijkheid) ga ik direct slapen. In de late namiddag verken ik de oude stad maar voel de koude wel sterk aan. Gelukkig heb ik de eetlust niet verloren. Het wordt dan wel bouillon met aardappelen, wortelen en stukje vlees. Daarnaast liters thee want ik heb gelezen dat je vooral veel moet drinken. De oorzaak kan alleen maar het water van de kraan in Bukhara zijn of die vettige grote koek op basis van bladerdeeg. Ik ben nochtans voorzichtig met water maar dat lukt niet altijd. Het kan ook griep zijn. Slapen zal wel het beste zijn onder 2 dekens want de airco is te hoog geplaatst. Hij is eerder geplaatst om af te koelen in de zomer dan om op te warmen in de winter. 

Maandag 9 november 2015

De schrik zat er in maar de buikloop gaat al iets beter. De misselijkheid is weg en het overdreven koudegevoel ook. Omdat de laatste grensbewaakster mijn medicamenten heeft gecontroleerd kan ik ze nu allemaal terug veilig verpakken. Van de gelegenheid maakte ik gisteren gebruik om alle geneesmiddelen te controleren. Zo stootte ik op de immodium die ik nu gebruik. Het is de eerste keer dat ik de geneesmiddelen aanspreek (uitgezonderd ventolin maar zelfs die gebruik ik minder).

Na een hartelijk ontbijt, aangeboden door dit hotel Kala dat wel een uitzonderlijk goede prijs-kwaliteitsverhouding heeft, heb ik een aangenaam gesprek met de eigenaar die ook gids blijkt te zijn in een museum te Khiva. Nu leer ik dat het hart van Khorezm tijdens zijn hoogdagen niet in Merv lag maar hier in deze streek. Meer bepaald ten noorden van Khiva en ten zuiden ervan. (Konye-Urgench in Turkmenistan was de meest bekende van hun 4 hoofdsteden). In deze laatste stad heeft Avicenna het grootste deel van zijn leven door gebracht. Hij studeerde in Bukhara.

Buiten is het vandaag ook iets warmer. In de stad Khiva valt het mij op hoeveel huwelijken er zijn. Een bezoek aan de het shraristan dringt zich op. Dat is het paleis van de khan. Wel vreemd. Er zijn mooie ontvangtruimtes in half open lucht voorzien maar wat opvalt is de open plek bij de inkom met verschillende hoogtes. Hierop plaatste de khans hun yurd. In de reisgids heb ik gelezen dat de plek waar de khan zijn yurd plaatste omringd was door het meeste afval. Vandaag is het allemaal kraaknet.

Daarna ga ik naar de Jame (moskee). Dit is een van de 2 meest opvallende gebouwen die ik vandaag zag. Want het is een overdekte hal die gesteund wordt door honderden fijn gebeitelde pilaren. Het dak dient, zoals steeds hier, om de bezoekers te beschermen tegen de zon. Deze plek maakt indruk op mij door zijn door en door chinese indruk.

De andere plek is het mausoleum met het schitterende groene koepeldak dat je van overal ziet. Geen koningsgraf maar wel dat van een pelsenlooier uit de 12e eeuw. Een ware volksheld, die Pahlawan Makhmud, want hij hielp de armen en was een onklopbare worstelaar die ooit Khorezm uit de handen van Indië zou hebben gehouden door een kamp te winnen. Khans wilden later naast hem begraven worden want het was en is nog steeds een pelgrimsoord. Vandaag kwamende huwelijkspaartjes langs. Hij bleek ook dichter te zijn. Een van zijn dichtregels gaat, vertaalt in het Engels, als volgt `it is easier to spend one hundred years in jail or to climb one hundred mountains than it is to persuade a fool of the truth`.

En dan waren er nog de kleuren van de ontelbare kamers en plafonds in de vele madrassahs en caravanserails.

Dinsdag 10 november 2015

Alle te bezoeken plaatsen in Khiva heb ik vandaag rustig afgewerkt. Benoemenswaardig vond ik het muziekmuseum. Ik heb sinds Turkije niet veel aandacht besteed aan de publicatie van muziek omdat dat elektronisch niet kon. In Iran was er nochtans mooie muziek. Ik probeer u een stukje te laten horen als ik het goede vind op you tube. In Turkmenistan was dat niet in de picture maar in Oezbekistan hebben ze meeslepende muziek. Dus vertoefde ik langer in dat museum.

Verder het niet toeristische noorden van de oude stad bezocht en de bazaar op zoek naar een muts en handschoenen. 

In de late namiddag beleefde ik nog enkele aangename uren met Jamshid, Magguh en Shavkat. Drie werknemers uit de olieindustrie (Uzbek neftegaz) die in Tashkent wonen. Voortdurend wilden zij mij allerlei geschekjes aanbieden zoals vele kommen wodka (lekkere, deze keer), sigaretten, de maaltijd, enz... In dit donkere kamertje dat een restaurant zou moeten zijn werd het hierdoor aangenaam.

Gelukkig is de buikloop volledig voorbij. Hopelijk heb ik niet te veel immodium ingeslikt.

De volgende 2 of 3 dagen zult u niets van mij horen want ik zal een uitstap maken van 1300 km. in de provincie Karakalpakstan. Deze streek heeft de naam niet erg modern te zijn. Internet is er dus niet, laat staan wifi. Het is de provincie waar het Aralmeer ligt en dat is het reisdoel. Je moet er met de jeep naartoe want na Nukus is er geen asfaltweg meer gedurende 900 km. Naar het schijnt is het er nu bitter koud. Kamperen wil de gids niet. We slapen bij één van zijn vrienden. En de baas van de toeristische dienst van Khiva gaat, uit interesse, mee. Persoonlijk had ik liever gehad dat zijn bevallige baliebediende mee ging. Zij heeft de trip georganiseerd en is er 2 weken geleden geweest. Ik ben benieuwd.

Na deze 2 dagen neem ik de trein vanuit Urgench naar Samarkand via een lange omweg door de Kizilkumwoestijn. Het kan niet anders en zo is het goed.

Vrijdag 13 november 2015

Een rust- en schrijfdag. Mijn uitstap beperkt zich tot een bezoek aan de `Asaka bank` in Urgench - want mijn dollarreserves droogden op door deze uitstap. Naar de bank gaan is hier geen sinecure. Eerst receptie, dan paspoortcontrole, dan papieren invullen aan een overvol loket. Dan de bankcontactautomaat aansluiten (zoals op school maar deze hier steekt niet eens in het stopcontact en in het telefooncontact (een bank ?). Dan met het ticket naar het eerste loket om opnieuw papieren te tekenen en dan geld afhalen aan een ander loket met de naam kassa. Het geld wordt hier met grote stapels bewaard in een oude ijzeren klasseerkast.

Na de bank probeer ik 2 telefoons te plegen naar België. Ook dat is een heel werk. Naar het bureau voor telecommunicatie van UZbekcom. Mij aanmelden aan een loket waar ze het nummer intikken in een oude computer. Dan naar een telefoontoestel in een hokje waar ik het gesprek voer en daarna gaan betalen. De prijs valt mee.

Na een echte koffie met gebak in een gloednieuw mooi winkelcentrum, met een echt lunapark, zoek ik een bus op om naar Khiva te gaan. Omdat de trolleybus niet meer rijdt voeren 4 jongens in een piepkleine blauwe auto mij naar een andere bushalte om een gewone bus te nemen.

S`avonds help ik de hotelier en zijn zoon om een boeking via booking.com te maken voor een andere gast. Dat lukt niet, ondanks 3 uren proberen. S`avonds laat probeer ik nog met zeer veel moeite de foto`s op te laden.

Zaterdag 14 november 2015

Na vele pogingen om de teksten geschreven te krijgen verlaat ik het hotel om de trein te halen in Urgench. Ik ben vroeg dus kan ik een ticket kopen en iets eten. Het wordt een lange tocht van 15 uren, en voor het overgrote deel, dwars door de woestijn. De trein is overvol maar ik heb aangenaam gezelschap van Jamilla die naar een kappersseminarie gaat in Tashkent. Ze toont mij foto`s van kapperswedstrijden, die er net zo uitzien als die waar onze leerlingen aan deel nemen. Er zijn ook 2 kinderen (de meisjes Bachtar en Ulshan en hun moeder en grootmoeder. Wederom moet ik van alles iets eten. 

Zondag 15 november 2015

S`morgens vroeg kom ik in Samarqand aan. Het regent, het is koud en het is donker. Dus slaap ik nog een beetje op de bank in het lege station tot wanneer het openbaar vervoer van start gaat. Eerst de website op orde brengen. Een Koreaanse leraar helpt mij. Hij was leerkracht Engels in Korea. Nu geeft hij in Oezbekistan Koreaanse les aan Oezbeken die tijdelijk tewerkgesteld zijn in Zuid-Korea. Blijkbaar zijn er veel. Hij legt mij ook uit hoe het komt dat er Koreanen waren in Moynaq. Ze werden daar verplicht naartoe gestuurd maar ik weet niet wanneer. 

Na het Internet vind ik het spotgoedkoop hotel `Furkat`. Wanneer ik er aan kom is er geen stroom want de baas werkt er aan. Ik slaap in een kelder die ik zie bij het licht van een GSM. Maar het staat mij aan. De eigenaar is een doe-het-zelver, kunstenaar en verzamelaar van oude spulen. Zijn huis puilt er van uit. Ik heb op mijn kamer veel oude schilderijen uit Rusland. Er is zelfs een foto van Stalin bij. Verder enorm veel beeldjes van kippen en theekannen in allerlei maten. 

Omdat er geen stroom is bezoek ik de stad om een eerste indruk te krijgen. De sfeer is er niet zoals in Bukhara en Khiva omdat de oude gebouwen verspreid liggen tussen nieuwe gebouwen. Maar de historische gebouwen zijn fijner en veel groter dan in de eerste twee steden. In de bazaar blijkt de stroom te zijn uitgevallen in de hele wijk. Duizenden mensen wriemelen door elkaar. Ik vraag mij af als er nu niets verdwijnt ? 

Terug in het hotel zie ik dat er hier wel stroom is. Na enige tijd vind ik zelfs de douche. Het is erg koud en ik hoop op een warme douche. En die krijg ik. Dit is de beste douche tot nu toe met veel, heet water. Hij heeft zelfs een sauna gebouwd in dit oud kot. S`avonds lees ik nog in `Het huis van de moskee`. Een spannend boek waarop ik spaarzaam ben. Als het uitgelezen is zal ik het, samen met andere boeken, met de post naar België sturen. Dat spaart gewicht. Bovendien wil ik al langer een jogging kopen. Dan kan ik lopen en heb ik een extra broek. Zo`n broek wordt trouwens aangeraden als reiskledij. Twee dagen later doe ik dat ook. In het hotel heb ik internet en lees ik de gebeurtenissen uit Parijs, na een tip van medeleven via de mail van mijn vriendin in Iran, met wie ik regelmatig contact heb als het internet werkt. Tijdens de nacht valt de stroom weer uit.

Maandag 16 november 2015

S`morgens is het koud want de extra elektrische verwarming hielp echt. Maar de kers op de taarst komt nu. Het ontbijt vindt plaats in een andere kelder vol spullen ... bij kaarslicht.

Buiten is het warmer wanneer de zon schijnt. Nu bezoek ik uitgebreid het `Registan` met zijn drie madrassah`s. Vooral die van Ulugbeg is zeer mooi. Ik twijfel als ik een gedicht uit het huis van de moskee zou laten caligraferen. Ik doe het uiteindelijk niet maar de goesting blijft wel. 

Een van de torens van deze madrassah is door Sovjetische ingenieurs 180 graden gedraaid en dan terug geplaatst om te vermijden dat hij zou omvallen. Een puik werk in 1938. De andere is ook gedraaid in de jaren `60. Volgens mij staan alle torens scheef en veel muren ook. Maar dat was in Venetië ook al zo.

Ulugbeg was de kleinzoon van Timurleng. De eerste was een uitonderlijke heerser want hij was in de eerste plaats wetenschapper. Hij zat in het comité dat bepaalde wie er toegelaten werd tot de door hem gebouwde madrassah. Hier studeerde je wetenschapen gedurende 8 jaren. Het eindigde met een prestigieus dipoma. En dat in de 15e eeuw. 

Timur Leng zelf was de, beruchte, wrede veroveraar uit de 14e eeuw. Hij bouwde wel een groot rijk van Turkije tot in India en van Rusland tot aan de Perzische golf. Samarqand was zijn hoofdstad. Hij is afkomstig uit een klein dorpje op enkele uren hier vandaan in de bergen. Het Timuridisch rijk zelf bleef bestaan tot ver in de 19e eeuw.

Die bergen rondom doen mij plezier. Samarqand is aan drie kanten omringd door bergen. De Tienshan. Dat betekent in het Chinees `hemelse bergen`. Deze bergketen loopt vanaf hier in rechte lijn tot diep in china gedurende meer dan 2000 kilometer. Het is het meest noordelijke deel van het dak van de wereld. De toppen reiken tot meer dan 7000 meter hoog (piek Lenin, piek Communism,...). Een leuk weetje vind ik het feit dat de appelboom afkomstig is uit deze bergen.

Loodrecht op deze bergketen, in het midden, ligt de Pamir. Deze wordt op zijn beurt schuin gevolgd door de Karakorum en tenslotte, daar achter, de Himalaya. In de loodrechte hoek tussen Pamir en Tienshan ligt ten westen de Hindukush.

De toppen rond Samarqand zijn allemaal besneeuwd. Deze `hemelse bergen` zullen mijn biotoop vormen voor de volgende maanden.

Vanaf de grote Bibi Khanum moskee heb je al een mooi uitzicht. Dit groot bouwwerk van Timur Leng (die mank liep en tuberculose had) bracht geen geluk want al vanaf zijn afwerking begon het ernstige gebreken te vertonen. Er zijn ook legendes rond dit gebouw. Ik ben niet zo onder indruk. Op het Registan was ik dat wel.

Het hoogtepunt van de dag wordt gevormd door de necropool een kilometer verderop : Shak-i-zindah. Deze stad der doden werd gespaard door de Mongolen in de 12e eeuw omdat ze bang waren van de legendes die er rond hangen. Het is een juweel van mozaiekkunst. Vaker merkte ik al dat die Mongolen hier en daar iets lieten staan uit bijgeloof.

Dan te voet terug. Hier moet je veel wandelen. De hele avond heb ik stroom en kan ik de kranten lezen op de smartphone en mijn boek lezen. Ik kan zelfs turnen.

Dinsdag 17 november 2015.

Daar ik maar een doel heb doe ik het rustig aan. Het sterrenkundig observatorium van Ulugbeg is niet zo gemakkelijk te bereiken. Maar de moeilijkheden worden vergoed door een uniek bouwwerk uit de 15e eeuw. Ruïnes van een groot sterrenkundig observatorium. Hiermee berekenden Ulugbeg en zijn studiegenoten exact de banen van de planeten, de duur van het een jaar en de hellingsgraad van de loodlijn van de aarde. Bovendien maakte hij de grootste sterrenatlas tot dan toe met 1018 sterren.

Ulugbeg werd echter vermoord door zijn eigen zoon en de religieuzen omdat ze vonden dat het niet pastte in de islamitische leer. De Dervish ( ja, de dansende mannen - in trance - en in brede rokken uit Konya in Turkije) maakten het observatorium stuk net na zijn dood in 1449. In 1908 haalde een russische archeoloog de resten boven. En dat is wat je nu ziet. Een enorme perfecte stenen boog waarop het sterrenlicht en het zonlicht werd opgevangen + de contouren van het gebouw dat op een kleine heuvel staat op de rand van de stad (oorspronkelijk 3 verdiepingen hoog). Ja, hier zal de sterrenhemel wel zeer duidelijk te zien zijn wanneer het klaar is.

Na zijn dood werd zijn beroemde bibliotheek verstopt en de geleerden trokken met de karavanen naar Constantinopel. Als je nu terug "bladert" naar Istanbul kan je het vervolg hierop lezen.

Er is ook een klein museum. Ik leer er dat Samarqand sinds 2008 ook de naam is van een asteroïde. Dat is eens wat anders, zo`n `zusterstad` tussen Mars en Jupiter.

Te voet terug bezoek ik nog de begraafplaats van Timurleng. Een uniek graf in zwarte jade uit Mongolië. Wat een blok. Maar als je het opent dan breekt de `geest van de oorlog` los. Er zijn zelfs teksten in dat graf die dit voorspelden. De dag na de opening viel Duitsland de Sovjet-Unie binnen. En dat is maar het laatste voorbeeld. De Perzen brachten het graf, in 2 stukken, uit Masshad terug omdat het hen ook ongeluk had gebracht in de 17e eeuw.

Woensdag 18 november 2015

De president van Pakistan is vandaag op bezoek in Samarqand. Alle grote lanen van de stad zijn hierdoor verkeersvrij. En alle auto`s die er op zijn blijven staan worden sinds gisterenavond weg gesleept. Het breng heel wat hinder teweeg voor mij, maar vooral voor de inwoners zelf. Het lijkt wel een autoloze zondag. Je mag alleen wandelen op wel bepaalde paden in de parken. Om de 10 meter staat wel een agent of een ordehandehaver in burger. Registan bezoeken om een calligrafie te laten maken zit er niet in want daar is de hoge gast zelf. Dus koop ik, op advies van de hoteleigenaar, een ticket voor Tashkent voor de volgende dag in het treinstation. Want ook dat is een hele operatie met veelvuldige paspoortcontroles.  Een treinreis lijkt hier eerder op een vliegtuigreis.

Daarna zet de stadsbus mij, door de hinder, af voor de hammam. Ik maak van de gelegenheid gebruik om deze te benutten. Dit is geen wellnesscentrum maar een echt oud badhuis waar de mensen zich komen wassen onder goede douches of een bad nemen. Er is zelfs een echt stoombad bij. Dat probeer ik dus allemaal eens uit. Mijn kleren zijn echt vuil aan het worden want een wasserij, of zelfs maar een wasmachine, zijn hier moeilijk te vinden. Maar ik ben al proper en dat is al heel wat. 

Daarna ga ik te voet naar de verplaatste taxiplaats in de buurt van het Registan. Het lijkt mij een geschikte dag om de omgeving buiten de stad te bezoeken. Dus ga ik naar Shakrizabz. Dit kleine stadje in de bergen is de geboorteplaats en van Timurleng. Hij bouwde er ook een `fort-paleis`. Hiervan blijft niet veel over. Ook niet van de moskeeën er rond. Maar ik vind net voor valavond wel een pareltje met stokoude bomen. Wat er in deze stad over blijft zetten ze wel extra dik in de verf met een reusachtig park er rond. Wanneer ik er ben is de historische stad een echte actieve bouwwerf met leuke chinese elektrische tractoren om bouwmaterialen her en der te verplaatsen.

De rit naar deze stad was wel een pareltje want je moet over de bergen gedurende 2 uren. Tijdens de heenweg houden we halt op de 2000 meter hoge pas. Hier raak ik de eerste sneeuw aan. Het zijn plekken, dat wel. Maar de sneeuwlaag is op die plekken wel al bijna 30 cm. dik. Wanneer het donker is kan ik terug met een andere taxi naar Samarqand. 

Daar lees ik de krantenberichten op de smartphone. Meer gaat niet want de stroom valt weer uit terwijl ik onder de douche sta. In het pikkedonker vind ik mijn gerief terug en kleed ik mij aan. Zo sukkel ik in mijn bed in een andere kamer van het huis. 

Donderdag 19 november 2015

Bij het opstaan werkt de stroom weer. Dat maakt het inpakken een stuk gemakkelijker. Na een ontbijt neem ik de bus naar het station waar ik netjes op tijd ben voor de trein. Het wordt een aangename rit want er speelt een Oezbeekse film op TV. En die zit vol magie en onverwachte, grappige, wendingen. Na deze film start nog een andere film dat een romatisch verhaal is (op rozenwater).

Het landschap zelf is vlak. Er is landbouw maar het ziet er eerder als meer bewoonde steppe uit. De huizen zien er hier echt Oost-Russisch uit. God, wat ben ik hier ver van huis denk ik bij mezelf. Gisteren zag ik op een kaart dat Oezbekistan werkelijk in het midden van het Euraziatisch continent ligt. In bijna rechte lijn naar Kapellen zijn er nu 5990 kilometers.

In Tashkent moet ik weer mijn weg zoeken. Een gelukkig toeval zorgt er voor dat ik Djamilla terug zie. Haar kappersseminarie is afgelopen en ze blijft nog een dag langer hier. Onze wegen scheiden in een metrostation bij de halte Kosmonavtlar. Op zoek naar een hotel waar ik vooral mijn kleren kan wassen. In deze hoofdstad blijken die zo duur te zijn dat dit geen optie is. Verder zoekend vind ik een wassalon dat ik meteen binnen stap. Wel 72.000 Sum of bijna 11 dollar maar zo zal ik weer propere kleren hebben. Ze helpen allemaal te zoeken naar een slaapplaats. Een van de werkneemsters van het wassalon zegt dat ik bij haar familie mag slapen voor 10 dollar per nacht. Dat is wat anders dan de gevraagde 130 dollar in dat hotel. En zo kom ik hier in dat appartement terecht. Het is voorzien van alles maar in een oud gebouw. Ik heb er zelfs internet van de zoon des huizes (die muziek componeert op de PC en management studeert). Moest ik nu nog weten waar ik ben zou het perfect zijn ! Al mijn andere vragen zijn intussen beantwoord. Waar is de post ? Waar is de Asaka bank ? Waar is het busstation naar Kokand ? Daar moet ik blijkbaar naartoe voor het vervolg van de reis.

Kortom morgen heb ik heel wat administratief geloop. Het is morgen vrijdag. Daarna gaat alles weer dicht.

Vrijdag 20 november 2015

En zo gebeurt het. Eerst naar de post om de gelezen boeken en een brochure naar België te sturen. Ze willen wel mijn `Divan van Hafiz` niet opsturen en ook geen CD. Ik zal de dichtbundel maar onderweg lezen want ik begin te vermoeden dat dit boek nog onderweg ergens afgenomen zal worden. De weg is nog lang en de grenzen veelvuldig.

Ik had 3 staven genougateerde chocolade gekocht die ik wilde opsturen naar Belgie omdat ze een onbekende aangename smaak hebben maar dat willen ze ook niet opsturen. Ik geef toe : die zien er enigzins uit als semtex ! Kortom ik zal ze zelf maar opeten. En de steel van het scheermes willen ze ook niet opsturen. Dat wordt spijtig genoeg weggooien want de mesjes hier passen niet op de steel. Ik ben er trots op dat ik tijdens deze reis nog niets op de grond heb weggegooid (zoals zo veel mensen doen).

Goedkoop is de post hier wel. Toch zeker 2 kg. gewonnen.

Daarna naar de bank, die mij naar het hotel Grand Mir stuurt om dollars uit de automaat te halen. Buiten ontmoet ik `mr. Nik`, een geldwisselaar en de eerste die België kent. Hij is zelfs al in Antwerpen, Brussel, Gent en Luik geweest. Ik vind dat de kennis van de aardrijkskunde in dit land belabberd is. Meestal weten ze niet waar of wat België is. Luxemburg kennen ze wel ??? en soms Brussel. Eden Hazaer en Thibault Courtois kent iedereen. Ettelijke keren moet ik in de metro zeggen waar ik vandaan kom want de politiecontroles zijn hier veelvuldig in elk metrostation. Zodanig veel dat ik de agenten al begin te kennen.

S`avonds probeer ik een bus uit deze stad te vinden. Die rijden niet naar de Farghona vallei. In het station blijkt dat er geen trein is.  Zo kom ik in het appartment aan het metrostation Buyuk Ipak Yoli. De moeder des huizes biedt mij een oplossing aan met een gedeelde taxi naar Farghona want ze is afkomstig uit deze streek.

S`avonds luisteren we nog naar rapmuziek die Jahon zelf heeft gemaakt met zijn band `three sidez`. Niet slecht ! Mijn `new age` muziek waar ik naar luister vind hij daarintegen duidelijk maar niets.

Zaterdag 21 november 2015

Nu dat ik mijn weg goed begin te kennen in Taskent bezoek ik de stad. Het is vandaag droog. Ik heb nu toch een oplossing voor het verdere verloop van de reis. 

Eerst nog wat dollars afhalen in hotel Grand Mir. Hier kan ik ook de reis voor Kirgizië verder voorbereiden bij een echte cappucino.

In dat hotel is er een groot salon waar Chinese zakenlui transcaties komen bespreken met Oezbeken. De Oezbeken, net in het pak en de Chinezen in iets gemakkelijkere doch nette kledij en vooral zelfzeker van zich zelf. Het is mij duidelijk welke partij de sterkste van de twee is. Dat fenomeen zag ik in deze lobby verschillende keren. Een interessant tafereel zo een lobby van een groot hotel.

Daarna ga ik even langs bij `mr. Nik`. De geldwisselaar die voor de nieuwe supermarkt staat naast het hotel. Gisteren kreeg ik zijn kaartje. Op de achterkant stond er `entertainment`. Ik vroeg mij al af wat dit was. Na een kleine som te hebben gewisseld vraagt hij mij als ik geen `hooker` nodig heb. Ah, dat is dus zijn entertainment ! Hebben pooiers nu ook al een businesskaart ? 

Daarna ga ik naar het Oezbeeks geschiedkundig museum. Dat is de moeite waard maar ze kunnen de stukken nog didactischer tentoonstellen. 

Hier zie je zijderoute in volle werking omdat er afdelingen gewijd zijn aan de boeddhistische tempels in de streek en aan de Griekse en Indische invloeden in de bouwwerken, in de beeldhouwkunst, fresco`s en in de munten.

Het is duidelijk dat de hele streek vanaf de 16e eeuw in verval raakte na het einde van de grote Timuridische heersers. Maar de hoofdoorzaak ligt in het feit dat vanaf de 16e eeuw de zijderoute de duimen moest leggen voor het zeetransport van Europa naar Azië (zoals bv. via de V.O.C.). Deze streek viel uiteen in drie khanaten (Khiva, Samarqand en Kokand). Deze streken geraakten geleidelijk aan achterhaald en bevochten elkaar. Een vrij gemakkelijke prooi voor Rusland in de 18e en de 19e eeuw. Dat is ook de tijd van de `great game` tussen Rusland en Groot-Brittannië. Noem dit maar een schaakspel over de invloedssferen in deze enorme streek tussen Rusland en India en tussen de Perzische golf en midden-China. Het ziet er wel naar uit dat, hier in het noorden, Rusland aan het langste eind trok. Hun stempel is hier overal zeer diep doorgedrongen.

In een koreaanse bistro eet ik gefrituurde kip met een dipsaus. Inderdaad in Tashkent zijn er veel koreaanse eetgelegenheden en bazaars. Het smaakt beter dan bij KFC moet ik zeggen.

Vandaag moest ik van de moeder des huizes om 18u00 thuis zijn. Dat lukt net.

Maar ze is niet thuis ! Wanneer Nadira het huis verlaat naar het appartement aan de overkant (Nadira is de dochter die mij aan dit adres hielp), breng ik de avond door met 2 tieners en een meisje van een jaar of 9. Jahon ziet zijn kans schoon en vraagt mij als ik een `hooker` wil. Ik sta met mijn mond vol tanden want zo`n vraag verwacht ik niet van een 19e jarige met een kleine zus in het huis van zijn moeder. (zijn vader werkt in St.-Petersburg). Een `hooker` blijkt een Engelse vertaling van het lokale woord voor waterpijp. Intussen is zijn vriend Bobur aangekomen. Hij weet hoe hij zo een ding in elkaar moet steken. Het wordt tabak met chocoladesmaak. En zo leren deze twee tieners mij kringetjes blazen met een waterpijp met chocoladesmaak.

Nadien leren ze mij hoe ik het computerspel `call of duty 2` moet spelen (in russische versie). Zij zijn er sterk in, ik niet ! Een bloedig spel vind ik het maar ik ben onder de indruk van de grafische moegelijkheden van dit spel. Ze merken wel op dat de Russen altijd de slechterikken zijn in deze spelen. Tja, westerse spelletjes gemaakt door mensen die mentaal in het tijdperk van de koude oorlog zijn blijven leven.

Bobur is geïnteresseerd in aardrijkskunde en bekijkt mijn kaarten grondig. De kleine zus komt er ook bij. Tot wanneer ik Jahon aanraad om haar naar bed te sturen. Het is al na 23uur. Hij doet het maar zegt wel dat het zaterdag is. Moet ik nog zeggen dat ze nog klein is. He, ik moet hier een ouderlijke rol spelen. En daarna stuur ik de anderen ook naar bed door te stellen dat ik moe ben en wil slapen in deze kamer. Dat doen ze ook. De vriend Bobur blijft slapen. Later komt de zus of de moeder binnen. Er is nog ruzie met een mannelijke stem die ik niet ken maar die is zeer kort.

Zondag 22 november 2015

Nadira wekt mij vroeg. Ze breng mij met een taxi naar een plaats die Petak heet. Een grote verzamelplaats voor taxi`s. Van hieruit reizen de mensen naar vele plaatsen in het land. De taxi moet wel vol zitten. Dat wil zeggen 4 passagiers in onze witte Chevrolet Cobalt. Hier zie je bijna alleen maar wagens van het merk Chevrolet. 

Ik zit in het midden achteraan in een verkrampte positie gedurende meer dan 300 kilometer over soms zeer slechte wegen. Gelukkig mag en moet ik 2 keer uitstappen. De eerste keer om mij te laten registreren aan de voet van een bergpas. De hele bergpas wordt bewaakt door het leger. Opnieuw gaan we door de sneeuw. Hoger dan de vorige keer. Naast ons is er een spoorlijn. Later begrijp ik dat deze spoorlijn in aanbouw is door Chinese bedrijven.

Ik begrijp ook stilaan wat het probleem is. Als je kijkt naar de kaart zie je dat de vallei Ferghona een brede vallei is die aangesloten is aan de rest van Oezbekistan door een nauw berggebied in het noordwesten. Dit is de bergpas waar we nu op rijden. Het is een deel van Tienshan (maar hier noemt men dit kleiner gedeelte het Chatkalgebergte). Aan de zuidelijke kant van deze pas is er een ander land. Dat is Tadjikistan. Vroeger gingen de mensen van de Farghona vallei via Tadjikistan naar Tashkent en het westen. Maar sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie zijn er nu 2 landen in deze vallei. Bovendien heeft de Oezkeekse overheid de grenzen met Tadjikistan hermetisch afgesloten voor iedereen. Tadjikistan grenst aan zijn zuidkant aan Afganistan. Naar het schijnt zouden nogal wat talibanstrijders de onmogelijk te bewaken grenzen van deze 2 landen gemakkelijk oversteken. Vanuit Tadjikistan is er in 1998 zelfs een regelrechte raketaanval geweest op Taskkent. Daarom zijn de grenzen sindsdien gesloten.

En dus moeten we allemaal door deze moeilijke bergpas op een slechte weg. Hier heb je meteen een van de 2 redenen waarom ik vanaf het begin al niet naar Tadjikistan wilde. De andere is van klimatologische aard. Als het 0 graden Celsius is in de hoofdstad Dushanbe dan is het op het einde van de meestal doodlopende valleien valleien tussen -20 en -45 graden Celsius in de winter. Ik ben wel enigszins avontuurlijk aangelegd maar niet overdrijven. 

Na de pas komen we in de zeer vruchtbare vallei. Men zegt vallei maar ze is zo breed dat je de bergketens meestal niet ziet. En vandaag al zeker niet want het is mistig. Maar wat ik wel opmerk is dat we hier in een rijk landbouwgebied zitten. Het lijkt mij rijker dan de andere streken. Dat zie je aan de huizen en hun gevels. En overal zijn de mensen bezig op de akkers. Op zondag helpen de kinderen mee. Ik zie katoen, druiven, tarwe, boomgaarden, kolen (het is er nu het seizoen voor).

Het is de derde keer in mijn leven dat ik zo een vruchtbare lanbouwstreek zie. Ik heb het voor deze streken. De eerste keer was de Vojvodina in het noorden van Servië, de tweede keer de Ceresvallei in Zuid-Afrika. Het doet mij ook plezier na maanden woestijngebieden.

Het meest plezieren mij nog de vele knotwilgen langs de vele kanaaltjes. Oh ja, vandaaag zag ik voor de tweede keer de Sirdarya. Dat is de tweede grote rivier die afdaalt uit het hooggebergte. Deze eindigt in het noordelijk Aralmeer. Dat is de waterplas die vandaag groeit in omvang. Het grootste gedeelte van de Sirdarya vloeit door Kazachastan. Hier staat deze stroom in zijn - brede - kinderschoenen. De chauffeur kent de streek als zijn broekzak en dus rijden we langs de kleine wegen naar het centrum van deze streek : Farghona.

Ja, dat ziet er echt uit als een regionaal centrum van een landbouwgebied. De taxi zet mij af aan hotel Ziyorat. Daar heb ik pech omdat de zuster van de familie waar ik sliep in Tashkent moet werken in het leger. De hotelreceptionist vraagt me 50 dollar en wil geen lokale munt. Te veel maar deze keer ben ik te verkrampt en te moe om veel te reageren. Dus betaal ik ontstemd. Een dutje zal mij goed doen. S`avonds ontmoet ik Bob (een afkorting). Een aangename jongen van 22 die werkt in Koreaanse textielonderneming Daewoo die hier een fabriek heeft. Die maken ook alles ! We eten pizza in een binnenspeeltuin voor kinderen waar zeer veel volk is. Daarna leidt hij mij door de stad. Het is een gemeente die zijn plaats neemt. Alles is uitermate groot : parken, lanen, pleinen. Er is hier geen plaatsgebrek. En veel is nieuw. Er is zelfs een openbaar overdekt zwembad. Dan toont hij mij waar ik de bussen kan nemen naar Kokand en Andijan (in de vallei zelf is er tussen de steden wel busverkeer) en waar ik eventueel geld kan wisselen op de bazaar.

Bob leert mij ook dat de prijs voor de Oezbeken in het hotel 15 dollar bedraagt. Hij probeert nog aan de receptionist te zeggen dat hij illegale praktijken uitvoert maar hij krijgt als antwoord dat hij hun `bussiness` vernielt en dreigt naar de politie te bellen. Ik moei mij er mee en zeg hen dat ik hier een nacht van de drie blijf en niet langer. We hebben intussen een concurrent gevonden. Bob is nog jong. Ik had een dergelijk antwoord verwacht en wilde het hem nog zeggen maar hij was zo snel.

In mijn straat is er zelfs een discoteek waar ik even binnen gluur. Maar dat staat mij niet aan en ze willen in mijn rugzak gluren, wat ik niet toelaat door een jonge snaak aan de deur van zo een plek. Dus ga ik naar het hotel de krant lezen en slapen.

Maandag 23 november 2015

Het ontbijt in hotel Ziyorat was rijkelijk. Zo verlaat ik de plek en ga ik de blog bijwerken. Het is vandaag opnieuw mistig. Het wordt een moeilijke dag. Het zwembad dat we gisteren ontdekt hadden mag ik niet in omdat ik geen medisch certificaat heb. De hotels hanteren allemaal even dure prijzen voor toeristen en de andere hotels voor mensen van hier aanvaarden geen vreemde toeristen (de eerste keer dat ik deze vreemde situatie ontmoet, wat onaangenaam is) maar ik vind er toch een waar ik in Sum mag betalen wat meteen de prijs halveert. De parken in Farghona zijn mooi. Hier wordt vooral een geleerde `Al Feghanus` vereerd. Bob vertelde mij er over maar ik heb niet onthouden wat hij heeft verwezenlijkt. Het is ook uit de glorietijd van de wetenschap in de islamitische wereld. Dus tussen de 8e en de 12e eeuw.

Met Bob heb ik s`avonds opnieuw afgesproken in de binnenspeeltuin.

Ik wil er wel bij vertellen dat ik vandaag mijn goedkoopste maaltijd ooit gevonden heb in een lokaal restaurant : 1000 Sum voor een soort spaghetti bolognaise met koffie. Dat is iets meer dan 0,20 eurocent.

Dinsdag 24 november 2015

Vanmorgen met de bus van Farghona naar Kokand. Farghona is een nieuwe stad uit de 19e eeuw. Ze werd gebouwd door een russische militair in de 19e eeuw die zo het immer opstandige kokand wilde vermijden. De rit met de bus stopt in elk dorp en op elke druk bezochte boerenmarkt. De scholen eindigen na het middaguur. Dat merkte ik al vroeger. Hierdoor raakt de bus bij wijlen volzet. Maar deze rit bevalt mij. In de namiddag aangekomen in Kokand blijkt de stad groter te zijn dan ik had verwacht. Met de bus rijd ik een rondje in de stad en zo zie ik een hotel ver van het centrum waar ik naartoe wil en de bazaar en de oude moskee. Dat zijn de plekken waar ik straks naartoe moet. Het hotelletje rekent normale lokale prijzen aan en de mensen zijn er vriendelijk.

Dan naar de bazaar waar ik eau-de-cologne vind met komkommergeur. Ongezien, dus koop ik de enige flacon voor een luttelle 0,30 eurocent.

Op de boerenmarkt beleef ik plezier omdat ze allemaal op de foto willen met hun kolen, aardappelen, wortelen, pepertjes,,.... Te voet ga ik verder naar de oude moskee. Vooral de plafondversieringen vind ik hier mooi. Er blijven niet veel oude gebouwen over in Kokand maar dit is een van de twee. Het was nochtans een stad met faam op de zijderoute. De parken en lanen vertonen meestal zeer oude platanen wat, samen met de kleur van de gebouwen, een aangenamen sfeer schept in deze stad. Een sjaslik in een restaurant waar ze blijkbaar nooit toeristen zien want de serveerster maakt zich na mij mijn binnenkomst nog snel op. Haar collega`s glimlachen erbij.

De avonden worden lang en dus lees ik in het hotel de brochures die ik nog niet gelezen had in Iran, maak ik twee kruiswoordraadsels en lees ik de dichtbundel. De Engelse vertaling is alvast niet goed. Missschien is de Franse in dezelfde bundel beter, want die indruk heb ik vaker gehad in Iran. De interesse voor Frankrijk is er groter dan elders. Er is ook een episode van Star Wars in het Oezbeeks op TV.

Woensdag 25 november 2015

Mijn hotelkamertje ligt ver van het centrum en ik ben laat opgestaan. Toch ben ik tijdig voor de trein. Bob heeft mij vertelt dat er een trein rijdt door de vallei. Dat lijkt mij aangenaam. Bovendien heb ik de stationszijde van deze stad nog maar amper gezien maar het leek mij wel een aangename kant. Tussen de kinderen van de basisschool ontbijt ik in `hun` winkeltje, onder de grote platanen. Dan naar de trein. Weeral een politiecontrole en deze keer vind de agent het nodig mijn reisgidsen te controleren en - ongezien - mijn notitieschriftje. Hij doet maar. Uit mijn handschrift geraakt hij toch niet wijs.

Wachtend op de trein ontmoet ik Hayondat. Een ploegbaas metser. Hoewel we elkaar niet verstaan klikt het oogcontact. In de trein gaan we samen zitten. Maar daar verzet ik mij voortdurend om foto`s te nemen wat bij iedereen in de wagon aangename verwondering opwekt.

En zo bereiken we in de late namiddag een voorstad van Farghona waarvan ik de naam niet kan uitspreken. Hayondat dringt er op aan dat ik bij hem kom slapen. Ik twijfel omdat ik Bob wilde zien maar dat krijg ik Hayondat niet uitgelegd. Maar het aanbod is verstandig en het biedt mij de kans om het leven van Oezbeken nog eens te delen. Dus gaan we naar zijn appartement waar hij samen met zijn vrouw en zijn oudste zoon verblijft. Het is duidelijk dat het centrum van hun leven zich in Kokand afspeelt waar hun andere kinderen en hun ouders wonen. Ze hebben er ook 5 koeien en 3 paarden. Het wordt een trage, moeilijkere, avond omdat we ons moeten doen begrijpen met tekentaal, wat soms aanleiding geeft tot grappige situaties. Als je hier in een familie komt moet je er wel bij nemen dat een avond samen doorbrengen betekent een avond eten. Het is mij te veel na een noedelsoep en koekjes maar ik kan de aangeboden plov met rapen, zure sla en hardgekookte eieren niet weigeren.

Rond 22u00 gaan we allemaal slapen en ik val meteen in slaap.

Donderdag 26 november 2015

Hayondat biedt mij een ontbijt aan. Zijn vrouw is al om 6u00 gaan werken en zijn jongste zoon is om 7u00 naar school vertrokken. Ik betaal, op zijn vraag 50000 sum (=8 dollar) wat een geschenk is voor zijn vrouw want hij verstopt de centen onder haar hoofdkussen. Daarna zet hij mij op de bus naar het centrum want we zaten in een `randstad van Farghona. In het centrum van Farghona kan ik niet op internet want de politie houdt een controle in het internetcafé. Het komt mij niet uit maar ik vond al dat daar dagelijks overdreven veel jonge mannen zaten. Dus naar de post en een koffie gaan drinken in een sjieke bistro met wifi en Italiaanse muziek.

Daarna mag ik wel weer binnen. Intussen heb ik wel mijn misschien wel 80e politiecontrole gehad in dit land. Het stoorde mij nooit maar hier in Farghona begint deze `vreemdelingenargwaan` mij wel te storen. Het is de eerste keer tijdens deze reis. Het is wel zo dat ze hier nooit een toerist zien. Gisteren in de trein was ik ook al het voorwerp van alle interesse. Straks neem ik de bus naar Andijan. De Oezbeekse stad het dichtste bij de Kirgizische grens. Ze ligt nog in de vallei, net als Osh in Kirgizië.

Met de overvolle matshruka naar Andijan. Omdat ik weer tussen veel mensen en godijnen zit zie ik niet veel. Deze weg is echter meer bewoond. Andijan ziet er uit als een Far West stad. Twee hoofdstraten met gebouwen 3 verdiepingen hoog. Al de rest is vooral laagbouw. Na een lekker stuk taart op zoek naar en slaapplek. In de stad zijn verschillende stukken van straten afgesloten. Blijkbaar sloot de politie alle internetcafé`s in de stad. Later hoor ik dat dat voor 2 of 3 dagen is. Maar ik kom niet te weten waarom. In Farghona was al een gelijkaardige actie aan de gang.

Verschillende hotels weigeren mij. Ik heb de indruk dat dat is omdat ik een prijsjager ben. Dus denken zij dat ik geen registraties heb. Uiteindelijk is er een `Elita hotel` waar ik na rondkijken toch weer binnen ga en zijn hogere prijs aanvaard. Voor de eerste keer vraagt de baas mijn registraties op. Dan moet je kunnen bewijzen, aan de hand van voorgedrukte tickets, waar je geslapen hebt. Bij mij ontbreken 6 nachten. Vier nachten heb ik bij particulieren door gebracht, een nacht in de trein en een nacht op tocht in Karakalpakstan. Daarop belt de eigenaar van dit etablissement naar een soort politie die hem adviseert mij niet te laten slapen. Hij, en zijn meer vriendelijke assistent die Engels spreekt, verwijzen mij wel naar een ander hotel. Dat blijk veel goedkoper te zijn, eigenlijk zelfs het goedkoopste in dit land. Daar mag ik slapen. Het is een oud etablissment uit de Sovjet-tijd maar het is goed voor mij. Het ziet er eerder uit als een oud internaat. De avond wordt onaangenaam want door het niet aanvaarden van mijn registraties verwacht ik een boete aan de grens. Bovendien blijken hoteliers mij vaker niet het correcte ticket te hebben gegeven. Op aanraden van de assistent beslis ik het land zo snel mogelijk te verlaten. S`avonds ga ik nog naar een lokale discotheek naast mijn `internaat`. Dat valt goed mee. Discotheken zijn hier eigenlijk restaurants met muziek en lichtjes rond een dansvloer. Ze zijn dus verwonderd dat ik niet eet en alleen maar een blik bier nuttig. Daarna nog wat lezen in de `Divan van Hafiz`. Wifi is er niet in mijn `internaat` en het water hebben ze om 22u00 afgesloten. 

Vrijdag 27 november 2015

Na een ontbijt in hotel `Oldiy Vodiy` te voet naar de post. Ik heb foto`s afgedrukt en wil die opsturen. Naar Hayondat en naar papa en mama. Omdat ik geen Kiryllisch schrift meer kan lezen had ik gisteren al hulp gevraagd. Toch blijkt dat ik de omslagen nog verkeerd heb ingevuld. Een bankier die Engels kent helpt mij en daarna helpt hij een blinde mevrouw. Briefgeheim bestaat hier niet. Je moet de omslagen geopend afgeven. De postbediende verdwijnt dan in eeen kantoortje en komt terug met de dichtgekleefde omslagen. Kortom, ze zijn op de post. De post werkt trouwens overal vlot en goedkoop. Naast het postkantoor ligt `avtovakzal`, het busstation en taxistation. Er is geen bus naar de grens. Het wordt dus een taxi. Ik dacht dat zijn prijs, 30000 Oezbeekse Sum, na onderhandelingen hoog lang maar ik zal merken dat dat goed meevalt. Zo vertrekken we. Ik had al laten vallen dat ik het monument ter ere van Babur graag wil zien want dat ligt onderweg. Hij stopt er.

Babur is de achter-achter kleinzoon van Timurleng. Hij is op zich bekend omdat hij de stichter van de Moghul-dynastie is. Deze machtige dynastie regeerde over India tussen 1500 en 1700 onder de naam Moghul. Babur is echter in Andijan geboren. Er is een islamitisch monument en een klein museum over dit rijk.

Dan gaat de tocht verder over steeds slechtere wegen. De chauffeur is moslim en vraagt mij als het goed is dat hij stopt om te bidden. Geen bezwaar. Hij stopt bij een druk bezochte moskee. Hoewel hij al liet merken dat hij liever niet had dat ik uitstap stap ik toch uit om te roken. Dat was okay maar mijn korte wandeling tot aan de ingang van de moskee was er te veel aan. Een agent interpelleert mij en vraagt mij uit en controleert de hele wagen (die open is gebleven). Hij gebiedt mij in de wagen te blijven. Voor de deur van de moskee is met lint een ruimte afgebakend. Blijkbaar zijn ze bang van aanslagen want deze agent leek mij eerder nerveus of ten minste kordaat. Uiteindelijk komt de chauffeur terug en we vertrekken. De agent geeft hem nog zijn vet omdat hij mij hier heeft mee genomen. Nadat de chauffeur mij tot drie keer toe heeft gevraagd als ik geen foto`s heb genomen van de moskee gaat de tocht in stilte verder.

Tussen de boomgaarden zien we opeens, iets voor de grens, een aantal ja-knikkers. Een vreemd zicht. Aan de grenspost zet de chauffeur mij af en rijdt weg. Nu wordt het spannend. Daar gaan we. 

De eerste controle is de douane, de uitklaring van goederen. Ik heb blijkbaar een begrijpende douanier want hij vraagt mij enkel mijn inklaringspapier dat ik nog heb. Ik vul nu een uitklaringsformulier in. Eerlijk maar de doaunier heeft een probleem. Ik verlaat het land met meer dollars dan ik ben binnen gekomen. Ik heb de bankautomaat enkele keren aangesproken. Om het gemakkelijk te maken vraagt hij mij om de zelfde som in te vullen als op het inklaringsformulier. Dus vul ik een nieuw formulier op de gevraagde wijze in. Dan volgt een korte controle van mijn rugzak. Geen religieuze literatuur, geen cd`s, en geen slaappillen. Een cd heb ik wel met Oezkbeese muziek (okay). Deze douanier begrijpt iets van poëzie en ziet dat de `divan van Hafiz` een dichtbundel is en geen religieuze literatuur (okay). Snel bekijkt hij mijn pillen maar ik moet ze niet meer uitpakken. Hij vroeg naar `slaaptabletten` maar die heb ik niet bij.

Hij vraagt mij nog wat ik vond van zijn land. Ik antwoord eerlijk dat ik mij goed voelde in het westen en in Taskent maar niet in de Farghona vallei (behalve Kokand) omdat er te veel controle is. Hij lacht. Later zal ik begrijpen dat ze naast terroristen vooral bang zijn van de lokale afscheidingsbeweging.   

Dan naar de paspoortuitklaring. Ook dat is okay want ik verlaat het land een dag te vroeg. 

Voor ik het weet ben ik Oezbekistan uit. Om te bekomen rook ik en wissel ik mijn laatste Oezbeekse biljetten in het niemandsland (er waren geen munten in dit land). Ze zijn al op mij aan het wachten in het volgende land hoor ik een soldaat zeggen aan zijn kompaan. Kirgizië binnen komen is een fluitje van een cent. Geen visum nodig. Ik krijg een stempel waardoor ik - naar ik vermoed - er 2 maanden kan blijven. En een welkomswoord van de enige grensbewaker komt er ook nog bij.

Vreemd genoeg volgt er geen douanecontrole. In geen 3 minuten ben ik in Kirgizië. En geen boete. Nu kunnen ze mij niet meer raken. Blijkbaar werkt de communicatie tussen de overheidsdiensten in Oezbekistan niet zo goed. Ik had al die indruk omdat ze voortdurend de paspoorten op zicht controleren maar niet meer dan dat.

Met een matshrutka naar het stadcentrum van Osj. Voor een keer ligt dat zeer dicht bij. Rond 16u30 ben ik er in de nieuwe tijd. Hier is het Brussel + 5 uren. We zijn weeral een tijdszone opgeschoven. Osj is de tweede grootste stad van Kirgizië. Nu ja, er zijn maar twee steden in dit land. Bishkek is de hoofdstad op 15 taxi-uren van hier. Twaalf jaar na het verschijnen van mijn reisgids is er dus nog altijd geen bus over de slechte bergweg. We zullen wel zien. Ik blijf in ieder geval enkele dagen hier.