Kirgizië, okkernoten, paarden en besneeuwde toppen

Vrijdag 27 november 2015

In Osj ga ik een koffie drinken in het centrum. Daar ontmoet ik Almaz. Een man van 39 die perfect Engels spreekt, omdat hij 9 jaren in Londen heeft gewoond. Hij heeft hier een schoenenwinkel maar is eigenlijk leerkracht moraal. Hij heeft vele dromen. Hij wil een Fish and Chips openen in in Osj. Dan wil hij naar Canada. Dan wil hij een fruitperserij openen met appelsap want dat verkoopt blijkbaar goed in Duitsland.

Hij is zeer lief en neemt mij samen met zijn vriend -een taxichauffeur- mee naar een prachtige guesthouse `Tes` naast de kleine rivier die de stad doorkruist. Intussen heb ik centen gewisseld en de blog bijgeschreven. Hier werkt het internet perfect en vrij snel. Het is koud geworden. We gaan nog samen pizza eten in een Amerikaans aandoend restaurant. De eigenaar heeft blijkbaar in Amerika geleefd. Maar de tent heeft wel de vorm van een yurt. Een vaak voorkomende vorm hier. Daarna blijf ik alleen in het guesthouse Tes waar ik de slaap niet kan vatten omwille van de emoties van de dag, de vele gebeurtenissen en opgedane ervaringen.

Zaterdag 28 november 2015

Een trage ochtend waar ik mijn eigen was doe en dan hebben we afgesproken op de koffieplek. Na een typische Uygurmaaltijd (een soort spaghetti met vlees en groeten) gaan we naar de heuvel. Daar verlaat hij mij omdat zijn moeder hem telefonisch vraagt om naar de kleinkinderen te gaan. Almaz leeft al enkele maanden feitelijk gescheiden. Zijn moeder woont op het platteland samen met zijn jongste broer. Dat is een plicht van de jongste zoon in deze streken. Zijn twee zussen wonen in Rusland en zijn er blijkbaar gelukkig. Almaz heeft het niet voor Rusland.

Dus ga ik alleen naar de troon van Salomon. Op de top is er een klein gebouw waar Babur zich zou hebben verstopt tijdens zijn vlucht uit Samarkand. Van hieruit heb je een mooi uitzicht op de vallei en deze stad. Voor de eerste keer valt het mij op dat de mist eigenlijk smog is is. Die wordt veroorzaakt door de grote aantallen kolenkachels in allerlei maten. Deze vallei is een kom en de ideale plaats voor smogontwikkeling. Boven de smog zie je de besneeuwde toppen in de blauwe hemel.

De smog trekt wel een beetje op naarmate de namiddag vordert want ik blijf er lang en wandel de hele heuvelrug rond. Pas wanneer het begint te schemeren ga ik naar beneden.

Almaz heeft mij verteld dat de vallei nog verder loopt naar het oosten want de heuvels in en rond de stad zijn maar kleinere heuvels. In de verte zie ik aan alle kanten hoge bergen. Dat is telkens het einde van de vallei.

De vruchtbare grond loopt dus nog een eind verder naar het oosten. Deze grond gelijkt erg op poldergrond. Hij is zwart, vettig en weerkaatst een beetje het licht wanneer hij nat is.

Morgen zie ik Almaz waarschijnlijk opnieuw.

Zondag 29 november 2015

Een bezoekdag aan de andere kant van Salomon's troon. Daar is een klein museum dat ongeordend is maar niet slecht. Er zijn voor mij nieuwe dingen te zien. Na de petroglyphen een wandeling langs het pretpark naar de bazaar. Daarna Internet en een maaltijd in een sjieke koffiebar waar ze `Ceasar Salad` hebben en echte koffie. Het is wel `Ceasar Salad` met kool in plaats van sla.

Maandag 30 november 2015

S`morgens oefeningen. Na een `pateeke` in patisserie `Istanbul` breng ik tijd door op de containerbazaar. Ik hervat mijn correctiearbeid op de blog. Als ik er s`avonds buiten kom is er een smog van jewelste. Je ziet er bijna niet door en het prikt in de keel. Toch wandel ik door enkele hogere wijken waar ik nog niet was geweest. Osj is toch maar een kleine stad.

In het guesthouse Tes is het iets beter want ze ligt in een iets groener gebied.

Ik ontmoet er s`avonds kort 2 Deense studenten die naar hier komen om te werken aan een `paper` over de natievorming in Kirgizië. Hier gebeurt dat door de `manas`. Manas is een 1000 jaar oud epos dat 50 keer langer is dan de mythe Oedipus. Hier in Osj is er onlangs een groot ruiterbeeld van de held geplaatst. Ik zal een van deze dagen eens gaan kijken want het blijkt het 2e grootste ruiterbeeld ter wereld te zijn.

Intussen merkte ik in de patisserie dat de held Manas ook daar de wanden siert. Een pateeke eten terwijl hij de verschrikkelijke draak in de bergmeren doodt. Niet alledaags !

Het ogenblik lijkt geschikt om iets vertellen over de talen in deze gebieden. Kirgizisch, Oezbeeks, Kazachs, Uyghurs, Turkmeens zijn de talen van wat men in de 19e eeuw in Europa `Turkestan` noemde. In dit enorme gebied links en rechts van de bergen ligt de oorsprong van het Turks. Want Turkije werd `gesticht` door nomadische stammen uit deze gebieden. Azerbaijaans behoort ook tot deze familie van talen.

Dat wil zeggen dat ze elkaar kunnen begrijpen en elkaars schrift kunnen lezen. Ik heb de indruk dat het iets is zoals Duits en Nederlands.

Het verschil tussen Oezbekistan en Kirgizië is dat deze laatste veel langer nomadisch is gebleven en een waar bergvolk zijn. Wist je dat de broek uit deze streken komt. Dat is veel gemakkelijker als je wil paardrijden. De lange gewaden waren hier niet voor geschikt. Ik ben wel vergeten wanneer de broek is ontstaan. Ik heb dat ergens gelezen en ik denk in Erzurum.

Dinsdag 1 december 2015

Daar ik deze dagen gebruik om de blog te overlezen en te verbeteren doe ik het rustig aan. Ik heb een goede verkoudheid te pakken vermengd met allergie. Ik zal dus niet ver lopen. Om precies te zijn tot aan het grote beeld van Lenin op de Leninlaan. Het is het eerste beeld ter ere van een communistische leider dat ik zie tijdens deze reis. Het wordt enigszins netjes gehouden.

Vandaag is het zonnig en de smog is precies weg want het zicht is goed. Na een lachman (een uygurse spaghetti) naar de bazaar. Sinds gisteren ben ik mijn tot op de draad versleten ondergoed aan het vervangen. Ik heb ook een zakdoek en een mooie muts gevonden. Hier moet je niet onderhandelen over de prijs. En geld wordt aan een officiële koers gewisseld in banken of in ontelbare wisselkantoren (1 dollar =75,50 Kirgizische Sum). Dan weer naar het internetcafe om mijn correctiearbeid verder te zetten.

Iemand vroeg mij op de mail wat deze lange reis doet met een mens. Wel, daar heb ik in de afgelopen dagen ook al, bij momenten, zitten over mijmeren. Ik probeer het te omschrijven. Stilaan kom ik er achter wat het antwoord is want er gebeuren wel degelijk enige zaken.

Ten eerste merk ik dat de meeste mensen die ik tegen kom op de wereld positief ingesteld zijn. Dit is een les voor mij om vertrouwen te hebben. Je moet weten dat dat vertrouwen in de mensen een moeilijkere zaak is voor mij. Deze reis liet mij een beetje opschuiven in de positieve richting maar het zal nog veel ervaringen vergen.

Andere ontwikkelingen zijn het feit dat ik weet hoe het er uit ziet, gebied na gebied naar het oosten op de grootste landmassa ter wereld en dat sterkt mijn zelfvertrouwen dat ik veel aankan zonder angst. Dat was nu niet echt een probleem maar het wordt onderstreept. De mensen zijn eigenlijk eender waar je ook bent met de zelfde angsten, vragen, gelukjes en verwachtingen.

Ik zal je verklappen dat ik aan het twijfelen ben om een ruimteraket te zien vertrekken. Ik ben mij aan het informeren want op 19 maart 2016 vertrekt er één op 1000 kilometer van hier. Daarover twijfel ik omdat dat een grote omweg zal worden want ik trek ondertussen verder. In dat zelfde register kreeg ik niet zo lang geleden de kans om met een moderne Russische straaljager tot op de grens van heelal te gaan. Dat zal ik echter niet doen want het is duur, maar zelfs dat zou nog kunnen. Ik vind het vooral te vervuilend en zo belangrijk vind ik mijn persoontje niet dat ik op zo een manier de wereld moet vervuilen voor de kinderen.
Het positieve hieraan is dat ik veel aandurf door te zoeken en te vragen. Dat is positief want je kan dus wel degelijk krijgen wat je wil. Je moet het alleen zelf doen en niet wachten dat een ander het voor jou doet.

Ten vierde sterkt het mijn overtuiging dat het milieuprobleem het grootste probleem is van de wereld. Nu ben ik er bijna. Als ik thuis ben zal ik misschien even niet op reis gaan maar een plasticrecycleermachine maken of kopen en aanpassen.
Ik zie weer vaak veel te veel plastic flessen liggen en de mensen gooien ze weg. Daar kan ik als individu iets doen door mijn vrije tijd op te offeren door ze op te rapen - wat ik nu al vaak, en al lang, doe - maar dan ook te recycleren. Via crowdfunding zou dit moeten kunnen. Ik denk dat ik zo een actie wil opzetten.
Ik heb onderweg zelfs een volwassen koppel op de vingers getikt omdat ze een plastic fles weg gooiden voor mijn ogen.
Toen ze mij irritatie begrepen raapten ze deze op en gingen die in de nabije vuilnisbak gooien. Een opvoedkundige taak dus voor jong en oud.
Ik dacht vaak dat het slechte wil was maar het is onwetendheid, onbewustzijn en gemakzucht. Maar ik kan er iets aan doen en dat is goed voor mijn levensvisie.

Ik begin ook echt door te hebben dat ik op de wereld ben gezet met het volgende doel : een curieuze, lerende zigeuner zijn !

Wat ik mij ook afvraag is waarom ik dit niet deel ? Is het echt zo dat geen enkele vrouw zo denkt of ben ik echt te moeilijk ? Of moeten ze de kans krijgen om dit te leren ervaren ? Of ben ik de enige die dit waardeer, wat ook kan ?

België mis ik niet, Ik kan gerust nog lang zo leven maar de financiën zullen dit niet toelaten. Ik moet er wel bij zeggen dat ik België niet mis omdat het Internet er is. Ik kan bijna dagelijks contact hebben met jullie. Daardoor verdwijnt het gevoel van eenzaamheid en verlatenheid. Vandaag reizen is dus veel gemakkelijker dan 50 jaar geleden. Ik hoef niet thuis te zijn om een wortel te hebben. Ik heb die maar ik kan toch lang reizen zonder slecht gevoel. Dat is een comfortabel gevoel.

Ik begin ook al opnieuw plannen hebben voor de toekomst van de school. Ik heb altijd al tijd nodig gehad om alleen na te denken. Die is er nu. En ik heb er geen negatief gevoel bij.

Oh ja, een andere verandering is dat ik nu aan den lijve de verbanden ondervind tussen mensen. 
In Turkije in Nemrut Dagi en in Dara was dat tussen de Griekse wereld en de Perzische. De kleine staat Commagene probeerde te overleven tussen zijn machtige buren. Dat deed hij door invloeden van beide op te nemen in zijn cultuur.
Hier valt het mij op hoeveel verbanden er zijn geweest tussen de Islamitische wereld en de Indische en dat ze elkaar wel degelijk beïnvloeden. Dat wist ik wel maar nu zie ik het en ervaar ik het. In de volgende streek zal dat ook zo zijn. Zo krijg je een lange ketting van verbanden tussen culturen en mensen. Dat is een rustgevend gevoel en positief.

Een andere `ontdekking` is dat ik beter en graag mijn gedachten kan uiten door deze neer te schrijven op deze blog. Zo iets als `Schrijf je vrij` in plaats van `Schrijf ze vrij`, wat ooit een campagne van Amnesty International was.

Woensdag 2 december, donderdag 3 december en vrijdag 4 december 2015

Ook tijdens deze drie dagen ben ik in Osh gebleven. Omdat de rust in mij is neergedaald heb ik woensdag of donderdag een verkoudheid opgelopen. Dat is klassiek. Maar vandaag vrijdag ging het al stukken beter. Ik heb van deze 2 grijze dagen op sloffen gebruik gemaakt om de volledige blog na te lezen op spelfouten. Nu ben ik de foto`s aan het nakijken. Maar dat zal ik nu niet afwerken omdat ik morgenochtend de bus neem naar Jallalabad om dan over te stappen voor een korte rit naar Arslanbob. Ik denk dat ik er morgen tegen valavond zou moeten zijn. Vruchteloos heb ik tot nu toe geprobeerd de visakaart aan de praat te krijgen. Dit is tot nu nog niet gelukt maar ik blijf pogingen ondernemen. In ieder geval : er is geen hoogdringendheid mee gemoeid. Het zou alleen gemakkelijker zijn.

Mijn kledij is aangevuld en proper. Eergisteren ben ik gaan eten met Almaz. Hij had een geschenkje bij voor mij. Vier appels uit het dorp van zijn ouders. Dit heb ik in dank aangenomen want het Tienshangebergte is toch de bakermat van de appelboom. Op de markten en in de straten zie je deze vruchten overal in allerlei types maar niet in `Golden` of in de zure variant. Veel jonagoldachtige appels maar dan iets groter en kleine groene en gele appels. Verder heb ik hier nu de meeste `pateekes` uitgeprobeerd. Dus ben ik klaar om te vertrekken. Het was een aangename rustige week hier in `guesthouse Tes`. 

Vandaag ben ik nog eens Salomon's troon opgewandeld want het zicht was vandaag beter. En dus zag ik nu vrij goed het zuidelijk hooggeberte en in de verte in het oosten, na enkele heuvelkammen, ook nog eens de toppen.

In het westen scheen de zon maar daar ligt de vallei. In het noorden zag ik ver weg de besneeuwde toppen.

Gisteren vroeg de manager van het guesthouse als ik niet zijn vertegenwoordiger in Europa wilde zijn of zelfs een reisbegeleider voor deze streken. Hij zocht iemand die de streek `kent`. 

Ik vertelde hem dat ik al een job heb en te weinig tijd en ook nog andere plannen. 

Maar hij hield wel aan. Tenslotte heb ik hem advies gegeven op basis van mijn reiservaringen. Waarom hij best de prijs van de overnachtingen niet doet stijgen en waarom hij het pad van de geleide excursies best verder bewandelt. Caravanistan, waarom er weinig reisliteratuur is over dit land en hoe dit leidt tot minder toerisme. Enfin, ik heb mijn best gedaan.

Gisteren kreeg ik een kamergenoot. Hij heeft mij zijn contactgegevens gegeven want hij woont in Gunca in de bergen nabij de Chinese grens. Hij was hier twee dagen voor een seminarie over samenwerken in de landbouw. Hij heeft ten tijde van het Sovjetregime veel gereisd naar eerder communistische landen op vele continenten en ook naar Canada. Wat hem daar opviel was het toerisme, dat hier niet bestond. Hij is nu al de derde persoon die mij bevestigt dat de wegen naar China in december open blijven en dat de grenzen ook open zijn behalve op zondag. Met kerst zal dat waarschijnlijk ook zo zijn want dat wordt hier niet gevierd. Maar niet met nieuwjaar.  Dat maakt het voor mij gemakkelijker en interessanter. Ik wilde niet echt naar Kazachstan en ik wilde de originele route blijven volgen wat dus min of meer kan. Het zijn wel passen van 3600 meter of 3200 meter hoog. Blijkbaar wordt dagelijks sneeuw geruimd. In ieder geval, ik moet eerst een chinees visum bemachtigen in de hoofdstad want hier reiken ze dit niet uit in het lokale consulaat.

Volgens mijn kamergenoot zijn in er in zeer veel dorpen guesthouses. Dat is al een goede zaak. 

Nog zeggen dat de oproep van de muezzin vanuit de vele minaretten met als achtergrond de hoge toppen een vreemde aangename sonore ervaring is. In Oezbekistan hoorde je ze niet want de oproep tot het gebed is er verboden door president Karimov. Hier is dat niet zo. 

Zaterdag 5 december 2015

De matshrutka vertrekt pas om 14 uur. Dus moet ik anderhalf uur wachten in het busstation. Geld wisselen, gedichten lezen, koffie, zonnen. In de bus zet Chinara haar jonge zoon naast mij zodat hij Engels spreekt. Maar ik heb de indruk dat de kleine jongen dat niet echt wil. Zij is hoogleraar Engels aan de Universiteit van Osh. Zij spreekt waarlijk zeer goed Engels, veel beter dan ik. Ze rijdt naar haar zus op het platteland. Binnen drie weken zien we elkaar terug in Osh. Onderweg moet de kleine jongen zich verplaatsen. Er komt een vrouw de bus binnen met haar beschonken man. En natuurlijk zetten ze die naast mij. Ik mag dan de enige man zijn in de bus. Ze zal gedacht hebben, mannen onder elkaar, die begrijpen elkaar. Ze komen van een boerenhuwelijk in een dorp in in de Fargona vallei (die loopt hier door in Kirgizië) en het was precies plezant. In ieder geval, de zatlap leunt met zijn hoofd voorover tegen de zetel van de vorige passagier en lijdt. Af en toe moet ik hem terug op zijn plaats duwen. Natuurlijk gaat zijn vrouw zich vooraan zetten, ver weg van hem. Goed zo, nu zit ik er mee ! En dan nog tot in in Arslanbob. We zijn de enigen die zo ver mee rijden. In Bazar Kogon moeten we even wachten. Dit ziet er echt een krotbusstation uit, letterlijk en figuurlijk. Mijn kameraad geeft af en toe nog kwijl over, de rest is er al uit. Maar dan wordt het mooi en we stijgen. Het is mistig in deze vallei. Net voor het donker wordt komen we aan in dit grote dorp. De oudere Israel helpt mij aan een slaapplaats bij Fatima. Als je ooit die kant opkomt moet je maar een woord onthouden en dat is C.B.T., Dat staat voor `community based tourism`. In vele dorpen bestaat dit systeem van guesthouses georganiseerd door dit soort bureau voor toerisme. Het werkt zeer goed en het is zeer leuk. Er zijn hier amper hotels dus als je onder een dak wil slapen gebruik je hen. Als ik het goed voor heb is CBT gesticht op Zwitsers initiatief. In ieder geval, de mensen lijken er heel blij mee. CBT-medewerkers worden door iedereen gerespecteerd. In de mistige en donkere avond wandelen Daller en ik naar Fatima's huis. Alleen zou ik dat nooit gevonden hebben, Ik krijg er een maaltijd en een warme kamer. Vanavond wel geen douche want er is geen water. Morgen beter ! Ik zeg nog tegen Daller dat het te warm is om te sneeuwen. Ze hebben blijkbaar al 3 keer smeltende sneeuw gehad. Maar tijdens de nacht begint het hevig te sneeuwen. De kenner ! 

Zondag 6 december 2015

S`morgens is het sneeuwtapijt zo mooi en dik dat ik begin te wandelen in en rond het dorp. Omdat ik er niet genoeg van kan krijgen doe ik dat de hele dag.

Arslanbob heb ik niet zo maar gekozen. Het is de grootste walnotenboomgaard ter wereld. 20000 hectare beslaat het okkernotenwoud. Woud kan je beter letterlijk nemen. Gedeeltelijk aangeplant maar vooral van nature zo gegroeid.

Er is een legende die vertelt dat een imam eeuwen geleden zaden heeft mee genomen uit wat zij Arabistan noemen. Hij zou vanaf de hoogste top, de bab-atash, de okkernootzaden met de wind verstrooid hebben over de vallei en zo zijn zij beginnen te groeien.

De hoogste top op het einde van een vallei, dat is hier 4427 meter hoog. Net boven het dorp reist deze bergketen op.

Ik was een beetje ongerust want naar walnootbomen komen kijken in de winter is een beetje stom maar met het sneeuwtapijt op de grond en op de bomen is het prachtig. Deze boom heeft dan ook een mooie grijze kleur en groeit in steeds andere vormen. De okkernoten worden in oktober van de bomen geschud en opgeraapt. We hebben ze waarschijnlijk allemaal al eens gegeten zonder te weten dat ze van hier komen. Ze worden bijna allemaal per vliegtuig naar Turkije gebracht waar ze verpakt en geëtiketteerd worden. En zo geraken ze in Europa onder de naam `produced in Turkey`. Turkije mag dan wel het land van de noten zijn, maar ik zag er niet veel okkernoten, vandaar.

Tijdens de namiddag spreek ik nog met Daller af voor een activiteit voor morgen en drink ik thee met de oudere mannen van dit grote dorp. Iedereen ziet hier graag toeristen komen. Dat gevoel ken je wel maar het goede is dat hier de balans nog niet is overgeschoten. Hiermee wil ik zeggen dat ze je nog niet zien als een bankautomaat. Ze laten je ook gerust. Wil je iets kopen, goed maar niets moet. Zo hoort het eigenlijk, maar je ziet het iets te weinig naar mijn smaak. Ik moet er bij zeggen dat ik ook in plaatsen ben geweest waar ze helemaal niet gewoon zijn aan toeristen en dat is vaak iets moeilijker (gebrek aan hulp, faciliteiten, enz.).

Vanavond werkt de douche met heet water. Mijn schoenen zijn doorweekt want echt niet waterdicht. 

Wintervakanties in de hemelse bergen. Het klinkt sjiek maar de stroom viel vanavond wel uit in het hele dorp. Dat gebeurt blijkbaar meer in de winter. Ik heb wel een soort zaklamp gekregen om te kunnen eten maar erger is dat mijn enige elektrische verwarming het dan ook niet meer doet. Dus maar onder de warme dekens. Na een dik half uur was er weer stroom.

Maandag 7 december 2015

Om 10u00 hebben Daller en ik afgesproken aan het kantoortje van C.B.T. Hij komt er aan met een paard. Waar is het tweede ? Dat komt er even later aan. En zo rijden we door het dorp naar de kleine waterval toe. Het is er een van 23 meter hoog. De grote ligt hoger en is nu onbereikbaar. Omdat het vannacht gevroren heeft is de sneeuw beginnen bevriezen. Rond de waterval zorgt de veroorzaakte wind ervoor dat het water van de waterval aan alle kanten bevriest. De trap er naar toe is spiegelglad maar we geraken er en maken er enkele foto`s. In de zon pauzeren we even en babbelen we bij over het Kirgizisch onderwijs en over het leven in Arslanbob. Daller is jong maar ziet er gelukkig uit. Volgend jaar huwt hij met een meisje dat hij heeft leren kennen op school. Ze zat in een andere klas. Terug op het paard. Het mijne is een hengst en is sterk maar eerder lui (en koppig). Toch moet ik op de steile klim in de sneeuw voorop gaan want de merrie van Daller is iets banger maar niet lui. De merrie is een paard dat wordt gebruikt voor het spel Ulak. Een soort lokale polo waarbij de dieren veel moeten keren. Dat merk je. Als paarden zien dat de andere op de gladde heuvel geraakt durven zij dat ook. Zo stijgen we door het okkernotenbos naar het plateau boven het dorp om even te genieten van het panorama. Het blijkt een groot dorp van 17000 inwoners te zijn. Het ziet er vooral groot uit omdat bijna elke huis een veldje heeft waar ze aardappelen of tarwe kweken. Zelfvoorziening is hier gewoon. En zo veel dieren in een dorp heb ik nog niet veel gezien - veel ezels, koeien, paarden, die vaak overal rondlopen. Een loslopend paard op de wegen is niet ongewoon.

Wegen is veel gezegd want er is maar een klein stukje, oud, asfalt. De rest is modder vermengd met keien. De enige wagens die je hier ziet zijn Lada Niva`s. Vandaag is een klare zonnige dag en dus zien we duidelijk. Dan het ware woud in. Vaak verdeeld in kleinere percelen afgezoomd met notentakken. Maar er zijn ook openbare raapplaatsen. En ook kweekveldjes voor jonge okkernootbomen.  

De bomen groeien hier zo goed door de grond. `Choba` noemen zij het. Het is rood fijn zand vermengd met kiezels. Het is ook zeer goed om de putten in de wegen te delgen. Overal zie je deze grondsoort.

Na een paar uur dalen we weer af in het dorp met zijn lemen muren. Mooi maar na de wintersneeuw moet je een nieuwe laag leem toevoegen (of tegenwoordig soms een dun laagje beton).  Hier volgt nog een steile afdaling. Omdat ik vanop mijn paard foto`s probeer te maken van de rivier beneden laat ik het stoppen op steil bergpad. Net naast een bramenstruik met rode vruchten. Begint dat paard van mij (ondertussen hebben we gewisseld van paard) toch wel die stekende takken op te eten. Ze hebben honger. Rap tijd om verder te gaan ! We laten de paarden achter aan een elektriciteitspaal (zoals de cowboys) en gaan soep eten. Wanneer we terug komen blijkt een paard verdwenen. Het heeft de knoop zelf los gemaakt en is al wandelend terug naar zijn stal gegaan.

Ten minste dat heb ik later geleerd want ondertussen heb ik zo veel gezaagd dat Daller mij een ezel heeft gevonden waarop ik naar hartelust mag rijden in het dorp. Voor niets ! 

De kleinste van de eigenaars is trots mij te begeleiden. Ik voel mij een beetje stom. Een ezel kan ik nu nog wel in toom houden. Maar de zeer kleine jongen geniet er van. Dus zo maar ! Het is een mooie pikzwarte ezel. Inderdaad sterk, zo`n beest en best snel. Watch out : Don Quichotte rijdt door het dorp !

De kleine geniet ervan want het laatste stuk rijdt hij alleen op het ezeltje. Ik wed dat hij niet alle dagen zo maar in het dorp op het ezeltje mag rijden tot aan zijn stal. 

Ik wil niet naar huis voor het donker is. Dus wandel ik naar de top van het dorp tot wanneer mijn weg afgesneden wordt door een bergrivier. Zo sukkel ik terug naar huis.

Er staat plov op het menu. De avonden zijn lang maar ik breng ze door door te puzzelen, kruiswoordraadsels maken en te lezen en te turnen. Maar ik val wel iets na 9 in slaap van de hele dag in de frisse lucht te zijn. 

Dinsdag 8 december 2015

In het C.B.T. kantoortje probeer ik een paar skibotten uit maar ze passen niet. Daller komt er aan met een ander paar. Vandaag zal, de timmerman, Zhia, mijn begeleider zijn. Daller moet thuis werken. Twee jobs zijn hier gewoon. De baas van C.B.T. brengt ons met zijn oude Lada Niva naar de voet van de berg. Nu moeten we met onze skibotten en onze skis de berg opwandelen tot aan de top. Best lastig ! Halfhoog tussen enkele ondergesneeuwde aardappelvelden toont hij mij ons skigebied. Vanaf hier moeten we wandelen door het okkernotenbos. Boven aangekomen hebben we een prachtig zicht over de streek en over het walnotenwoud aan de andere kant van de vallei. Zo beginnen we te skiën in de maagdelijke sneeuw. Zo`n 30 cm. dik. Na 10 jaren gaat het nog. Het is dan ook geen moeilijke piste. T`is te zeggen, er is geen piste. Het is het beste veld dat je in een dag kan bereiken ! Beneden aangekomen, terug naar boven wandelen. In totaal 7 of 8 keer half hoog de heuvel weer op. Na 2 keer is het tijd voor een lunch van appelen en een beetje brood dat we hebben mee genomen. Zhia vind ook nog `Alas`, een soort abrikozen dat hier groeit. Ze zijn blijven hangen aan de bomen. Hij vertelt mij dat er hier vorig jaar een wolf rond doolde. Een twintigtal keren hebben de inwoners hem gezien. Dat kan. Aan de andere kant van de heuvel is er alleen gras, struiken en bossen tot aan de hoge volledig witte bergen in de verte. Precies een taart.

Ik vraag Zhia waarom ze geen kaas maken met zo veel vee. Hij vertelt mij dat 4 jaar geleden een zwitserse vrouw aan vier meisjes heeft geleerd hoe je kaas moet maken. 3 ervan zijn ondertussen getrouwd en hebben het opgegeven. Een ervan zou nog kaas maken. Maar ik begrijp niet waarom ze opgeven. Kaas is hier verschrikkelijk duur, zelfs voor ons. Daarom eten ze het hier niet. Dat moet toch kunnen. Ze eten wel veel boter die ze zelf maken.

Dan terug skiën. Tot wanneer de zon onder gaat. Zhia is veel fitter dan ik maar ik geraak er telkens weer op. Hij heeft wel een band bij om toeristen op te trekken maar zo laag ben ik nog niet gevallen. Je kan zelfs een paard huren om je op te trekken. Skiliften zijn er niet.

Iets voor zonsondergang gaan we de hele berg terug af. Op de keien tussen het stromende water op de zandweg is het niet gemakkelijk afdalen met die skibotten. Zhia`s vader belt hem zelfs op om te vragen waar hij blijft. Beneden komt de ouwe baas van C.B.T. mij oppikken. Ik vermoed dat hij vooral zijn ski`s wilde en mij dan maar mee neemt.

Zhia woont dichter bij. Hij vertelde mij dat hij in de lente misschien naar Rusland trekt om er te werken in de bouw. Daar verdienen ze meer en het gaat hier nu niet zo goed in deze branche. Een fenomeen dat je vaak in deze streken hoort. Hij is vader van een eenjarige en is pas vorig jaar getrouwd. Het is een fijne jonge man.

De baas van C.B.T. komt net terug van een skistage het verre Karakol. Dat is het meest gekende skioord hier. Ze hebben een skilift en zelfs een sneeuwkanon. Maar vergelijk dit niet met europese skipistes. Doodvermoeid en na 2 Snickers, een koek, okkernoten en druiven geraak ik thuis waar ik ga slapen. Amai, hier skiën, dat is pas sport !

Fatima komt de verwarming opzetten maar dat heb ik al gedaan. Later krijg ik eten. Ik had gisteren gevraagd om dimlama te bereiden en dat heeft ze gedaan. Ik vertel haar dat ik morgen verder trek. 

Tijdens de nacht begint het weer te sneeuwen. 

Woensdag 9 december 2015

Het sneeuwt en dus hangen de wolken laag in Arslanbob. Een goede dag om te reizen. Maar waar ik zal eindigen, dat weet ik nog niet.

Vanuit Bazar-kogon is er een andere matshrutka naar Tash-komur maar dan ? 

De bus rijdt door de vallei. In Tash-komur spreekt niemand Engels en ze hebben er blijkbaar nog geen toerist gezien. Ze zijn ook alles behalve behulpzaam en lachen er zelfs mee dat ik nu geblokkeerd zit. Er is geen bus verder. Ik moet een taxi nemen. Naar Kyzyl-kol gaan gaat ook niet want de taxichaufeurs buiten dit hier blijkbaar uit. Een behulpzame buschauffeur helpt mij door mij een lift te geven tot aan de hoofdweg. Dat was het dus : er zijn twee wegen en hier rijdt geen doorgaand verkeer.

Daar aangekomen moet ik niet eens de brug over want de kraanman Ilias stopt en neemt mij mee naar Karakol. Dat is niet het skioord. Ik begrijp snel waarom hier geen bus rijdt. Vanaf nu rijden we door een onherbergzaam en onbewoond berggebied. Er is zeer weinig verkeer tijdens deze late namiddag. Wel adembenemend mooi ! Dus daarom zeggen ze op Internet telkens weer dat deze route zo mooi is ! 

Omdat ik foto`s begin te maken stopt hij vaak onderweg. Hij moest eigenlijk niet naar Karakol maar geeft mij een lift (en 2 doofstomme jongeren ook). Zijn twee dochters achterin vinden dit goed.  Uiteindelijk, na een hoge bergpas geraken we in Karakol. Ilias helpt er mij een hotel te vinden. Er is er maar één. Een echte doorreisstad. Maar volgens mij rijker dan de andere steden. Vreemd, hoe kan dat ? Zo hoog in de sneeuw tussen hoge bergketens en geen landbouw en zo ver van andere steden. Ik zie maar een verklaring. Ze werken in de waterkrachtcentrales waarvan we er twee onderweg zagen. Er is in dit flagebouwenstadje ook een meertje en zelfs een biljartclub. Ik vind tussen de stalletjes zelfs een fruithandelaar die ananassen verkoopt. Er zijn geen afstanden meer ! Die heb ik sinds de lang niet meer gezien en ik had hem moeten vragen wat zijn prijs was (maar dat ben ik vergeten). 

Het goedkoop hotel is zo een plaats waar je een nacht door brengt en dan verder reist. Maar het is goed warm en het ziet er mooi uit. 

Donderdag 10 december 2015

De dag begint vroeg want de enige bus uit deze stad vertrekt om 7u30 en dat is ver van het hotel. Te voet een fikse wandeling.  Maar wederom een mooie tocht tot in Toktogul.

Dit keer over een hoge pas waar trucks allemaal stilstaan om dat het te gevaarlijk is. Hier geen zout ! Deze dienst bestaat niet. De vrachtwagenchauffeurs scheppen aarde van de kant van de weg en verstrooien het over de gladde afdaling. Zo kunnen ze verder. Ze zullen nog wel veel werk hebben want het is kwart na acht, het vriest en de afdaling is nog lang. Gelukkig helpen velen elkaar.  

Wij kunnen er door. Dan langs het mooie ijskoude meer tussen de ingesneeuwde toppen. Na nog een dorp komen we in het iets grotere, en vooral lager gelegen, Toktogul aan. Nu nadenken hoe het verder moet.

Bijna de hele dag werk ik aan de website. Het is toch bitter koud buiten door de koude wind. Zelfs de stalletjes in de bazaar sluiten vroeger. Ik vind nog een dronken oude vrouw op een stoep. Wat moet ik nu doen ? Ik vind twee vrouwen van hier die een taxi roepen. Hij pikt de zatte op en neemt de andere twee ook mee. Ja, alcohol is een probleem in deze streken. En toch zie ik vele kleine winkeltjes waar men sterke drank verkoopt voor een lage prijs en de mensen doen dat. Moest ze zijn blijven liggen dan vroor ze dood in deze kou. Naar het schijnt voel je dit niet als je beschonken bent. 

Nu een wandeling door dit groter dorp. Het ligt in een vlakte die aan alle kanten omgeven is door besneeuwde toppen.

S`avonds heb ik andere problemen. Er is maar een hotel in Toktogul. Zo een oud sovjet-hotel. Men kijkt er niet naar om. En dus al zeker niet naar de isolatie. Dus moet ik de hele nacht de elektrische verwarming hard aanzetten. Ik stook hier de planeet warm. Van mijn enige buurvrouw krijg ik een goede waterkoker en een tas. Nu heb ik al warm water, maar zonder smaak want ik heb geen thee meer en dat kreeg ik niet uitgelegd. Met heet water lees ik en maak kruiswoordraadsels. De douche was ook goed warm. Onder twee dekens en een donsdeken slaap ik aangekleed maar zeer goed. S`morgens schijnt de zon en is de wind grotendeels gaan liggen. 

Vrijdag 11 december 2015

Volgens mij is het niet zo ver meer naar de hoofdstad. Van de zon genietend wandel ik door het oplevend stadje. Om 12u30 neem ik dan een `shared taxi` naar Biskek. Het ziet er comfortabel uit en er is echt geen andere mogelijkheid, zoals ik ik gisteren heb moeten uitvinden. De tocht begint al snel door steile valleien. Maar we stijgen steeds. Op 2200 meter hoog stopt de `Honda Stepwagon`. Blijbaar kan hij niet genoeg kracht ontwikkelen. We zitten hier tussen de hoge sneeuw. En ik maar innerlijk klagen dat de ramen vuil waren waardoor ik niet veel foto`s zou kunnen maken ! Een tiental minuten later vertrekken we weer. Maar ver geraken we niet. Op 2600 meter is er nog meer sneeuw. De passagiers moeten nu duwen. Maar ook dat helpt niet veel. Uiteindelijk worden we gesleept door een vrachtwagen. Op 2850 meter scheurt de naad van onze trekkabel. Te herstellen ! Dan volgt een file want heel veel vrachtwagens hebben problemen in de hoge sneeuw. Er is een grote tankwagen met zijn voorwiel door de sneeuw gezakt waardoor ze hem moeten uitscheppen. Een paar meter verderop zetten ze op vele andere vrachtwagens sneeuwkettingen op. Nog anderen hebben elektriciteitsproblemen en herstellen dat hier. Dat zie je hier vaak (net als gebroken assen)  Nog verder is de oplegger van een chinese vrachtwagen uitgegeleden en ligt hij in de berm. Hoe krijg je dit er nog uit want de trekker hangt in de lucht. Je kan er telkens maar een per een door. Maar ze helpen elkaar allemaal. Hier vrachtwagenchauffeur zijn, dat is pas een extreme job.  Op 3133 meter hoog zijn we boven en koppelen we ons af van onze trekker. Naar beneden kunnen we wel. Het landschap is alleen maar wit met de er op weerkaatsende zon en de wolkenloze blauwe hemel. 

Op 2200 meter stoppen we in een tankstation waar de chauffeur opnieuw met collega`s probeert te werken aan de kamer onder de ontstekingskaarsen. Volgens mij is er een zuiger gebroken.

Dit tankstation is het modernste gebouw dat ik in dit land tot nu toe heb gezien. Ze hebben zelfs een echte koffieautomaat met vrij dure `americano` (mijn favoriet) en Snickers (daar raak ik in deze koude weken blijkbaar stilaan aan verslaafd want ik zit al aan de `Super Snickers`). Maar er komt hier veel volk. Toen ik op Erasmus was in Duisland was ik al verbaasd hoe mensen het tankstation voor alles en nog wat gebruiken. Ontmoetingsplaats, winkel van elk uur, enz... Hier is dat ook zo ! Zou dit de hedendaagse caravanserail zijn ? 

Na een dik uur vertrekken we weer. Enkele kilometers verderop is het weer prijs. Maar nu geraken we niet meer weg. Het is bitter koud want de nacht is gevallen. De passagiers krijgen thee en brood en compote in een soort restaurant. Volgens mij eerder een kleine blokhut waar de damp zo dik is dat je er niet echt door ziet. Ik kan weeral zeer moeilijk communiceren want ze kennen geen Engels maar de vrouwen verzorgen mij goed. 

Enkele uren later komt een andere wagen ons oppikken voor het verdere verloop van de rit. We laten de chauffeur en zijn taxi achter. Hoe moet dat nu ? Hij is amper binnen geweest. Altijd gesleuteld en nu kan hij niet weg. Een sterke vent. 

De nieuwe taxi rijdt naar mijn mening te snel op de besneeuwde gladde weg. Twee keer rijdt hij in de sneeuwberm. Een keer omdat hij te veel naar rechts uitweek voor een tegenligger en een keer omdat hij aan het bellen was. (weeral een). Er was geen schade door de zachte sneeuw.

Aan de ingang van een tunnel stoppen we een dik half uur. Ik kijk op `Sojet Maps`. We zijn op 3148 meter hoog. Buiten is het zo koud dat de neusvleugels direct dichtplakken. Toch loopt hier een nieuwsgierige hond rond. Ongelooflijk ! Ook bij het restaurant was er al een. Het zijn straathonden van middelgrote hoogte maar ze zien er niet armzalig uit. Hoe houden ze het uit ? Het moet hier min 20 graden Celsius zijn, en dat is voorzichtig. Er staat ook een wachter voor de tunnel. We mogen er maar per konvooi in en niet voorbijsteken. In de tunnel begrijp ik waarom. De weg er in daalt sterk (precies zoals in en parkeergarage). Aan de andere kant moet je geen konvooi vormen.

Dan zakken we lang tot aan de vlakte. Nu zijn we uit de Tienshan. Maar we rijden er nog lang langs tot in de hoofdstad. Dan nog een bus naar het centrum en dan nog een hotel zoeken. Ahmad helpt mij. Hij is hier student geneeskunde. Ik begrijp nog steeds niet waarom hij mij 100 Sum heeft gegeven. Op het biljetje maakte hij een tekening dat dit een geschenkje is. Ongelooflijk, hij helpt mij een uur een betaalbaar hotel te zoeken. Hij kent amper Engels en dan geeft hij mij een geschenk. Weigeren zit er duidelijk niet in. Om half een lig ik op het bed. Wat een dag !

De eerste motorpech na meer dan 18000 km. Mens en machine worden in deze streken extreem belast. En dan zie je hier zo veel tweedehandsvrachtwagens (ook afkomstig van bij ons). Dat relativeert de naam `oude wagen` bij ons.  

Positief is wel dat ik Kirgizische muziek heb leren appreciëren op de mp-3 spelers van de taxichauffeurs (vooral de vrouwelijk stemmen), dat de weg tussen Osh en Biskek inderdaad zo mooi is als ze beweren in de reisgidsen (ik heb er wel 3 volle dagen over gedaan en geen 15 uren zoals ze zeggen), dat ik vaak kon uitstappen en dat de melkweg ook hier compeet zichtbaar was. Ik begrijp nu ook waarom iedereen in de taxi een kort teken aan god gaf net na het vertrek (door met beide handen over het gezicht naar beneden te strelen. Behalve ik want ik begreep niet wat er gebeurde. Dat deden ze in Oebekistan bij het voorbijrijden van begraafplaatsen.

Zaterdag 12 december 2015  

Het hotel waar ik gisteravond laat ben aangekomen houdt er vreemde praktijken op na. Als je na 10u00 uitchekt moet je dubbel betalen. Dus vroeg opstaan was de boodschap. Het is een mooie zonnige dag hier in Biskek. Een Europees en Russisch aandoende hoofdstad. Hier kom ik vooral om mijn visum voor China voor te bereiden. Dat zal voor maandag zijn. Ik ken het adres al, nu nog vertalen in het Kyrillisch schrift zodat de mensen mij begrijpen naar waar ik moet. In twee dagen moet dit wel lukken.

De rest van de zaterdag zoek ik een nieuwe slaaplaats en bezoek ik de stad.

Tijdens deze dagen zal ik veel wandelen in deze stad. Dat is goed maar moeilijk door het immer aanwezige ijs dat het wandelen moeilijk maakt.

Zondag 13 december 2015

Een rustdag, letterlijk en figuurlijk. We eten in een Koreaanse barak. En ik zoek nog altijd vruchteloos naar `Djamila` van Chingiz Aitmatov in de boekenwinkels. Ik heb nu al 3 mensen die mee helpen zoeken. Je vindt hem overal maar niet in westerse talen. Ik heb zelfs al een russische film gevonden, maar daar ben ik niets mee. Dus maar een CD gekocht met kirgizische popmuziek.

Maandag 14 december 2015 

Voor de eerste keer naar de Chinese ambassade. Die ligt ver uit de stad. Ik word er onmiddellijk overgeleverd aan een agentschap. En ik mag het interview beginnen maar dat loopt spaak omdat de consul mijn reisplan veel te bondig vindt. Ik moet woensdag terug komen.

De namiddag gebruik ik om dit plan op te maken en te luieren in het `Nomad hostel` met de andere bewoners.

Je hebt Dries uit Moerkerke bij Damme die heen en weer reist tussen Mongolië en China. Hij wilde deze reis te paard doen maar daar is hij mee gestopt - in de Ardennen - omdat zijn paard ziek werd en omdat dit zeer veel papieren en controle vergt. Enkele maanden later is hij alleen vertrokken en hier is hij dan. 

Je hebt Marijke uit Herent die Russisch heeft gestudeerd en hier een korte vakantie opneemt. Maar ze wil eigenlijk langer blijven.

Je merkt het : in Kirgizië zijn er meer dan gemiddeld Belgische toeristen. Dat heb ik al vaker gemerkt.

je hebt ook Ben, een militair uit Darwin in Australië die hier naar de hoeren komt. Ja, zeg, beter krijg ik het niet gezegd ! We vroegen ons al af waarom hij `viagra` kocht op basis van honing of bijenwas. Wat kan je daar mee doen in een hostel ?

En dan heb je Slavomir, een fotograaf uit Bratislava in Slowakije die dezelfde reis als ik heeft gemaakt maar langs het noorden in Kazachstan. Hij gaat binnen enkele weken ook naar China maar wil eerst naar Oezbekistan. Slawomir is wel moeilijk met eten.

Je hebt ook de Kirgizische poetsvrouw die hier een turks visum probeert te krijgen om er te gaan werken.

En uiteindelijk heb je Zhia en Luo. T\wee jonge chinese ingenieurs die fietsen van China naar Turkije. Luo is ingenieur in een telecommunicatiemaatschappij maar vond het bewaken van het mobilofoonnetwerk te saai en gaf zijn job op. Zijn ouders begrepen, en begrijpen, hem nog niet. Zhia is bouwkundig ingenieur en was het beu om op de werven afspraken te maken met Jan en alleman en te moeten wachten op onbetaalde rekeningen. Dus gaf hij ook zijn job op. Ze zijn allebij zeer goed in videokunst. Ik heb een door hen gemaakte film gezien van hun stad die erg goed was. Dat is wat ze willen doen. Dat kan lukken maar ze zullen wel harder moeten werken aan deze films (en ze weten het). Ze komen allebei uit Zhanghe, een stad in het zuiden van het midden van China. Het zijn bij de leukste ontmoetingen die ik heb gehad. Ik denk dat we contact zullen blijven houden. 

Tijdens mijn avondwandeling probeer ik een kirgizische Cognac uit in een karaokerestaurant. Hij smaakt zoals die in Yerevan in Armenië. Je krijgt wel 100 ml., wat veel is voor mij. Nee, ik voel de koude niet meer en dan verlies ik nog mijn weg ook !

Dinsdag 15 december 2015

Een loopdag in de zon. Eerst mijn reisplan voor China afgeven. Het is een lange lijst geworden. Het agentschap zal nu hotels boeken onderweg en een uitnodiging opmaken. Dat laatste was de reden dat ik hun hulp heb moeten inroepen. Dan mijn bankuittreksel afdrukken want de chinese ambassade wil weten hoevel centen ik heb om naar China te gaan.

Intussen probeer ik nog altijd vruchteloos de VISA-kaart aan de praat te krijgen. Maar de gewone blauwe bankpas blijft mij uit de nood helpen.

De rest van de namiddag bezoek ik het geboortehuis van Michael Frunze. Hij is er voor verantwoordelijk dat iedereen hier Russisch spreekt en dat alle ogen gericht zijn naar Moskou. Hij verzekerde, met ijzeren hand, alle landen van Centraal-Azië voor de Bolsjevieken tussen 1917 en 1925. Ter zijner ere werd hier een stad gebouwd. Daar voor was het maar een klein dorpje. En het is een erg Russisch-gezinde stad geworden. Meer dan Tashkent volgens mij. Rond zijn huisje is er een ander, groot, betonnen gebouw gezet met verschillende verdiepingen dat een museum is geworden. Dat moet je maar doen. Hijzelf is begraven op het Rode Plein in Moskou.

Woesdag 16 december 2015

S`morgens vroeg naar de Chinese ambassade voor mijn interview. Alle documenten zouden er moeten zijn. Het gesprek verloopt vlot. Het is de eerste die vraagt of ik mijn job heb opgegeven en ook als loopbaanonderbreking legaal is in mijn land. Het is ook de eerste die mijn paspoort controleert op vervalsing met een kleine microscoop. En waarom ik naar Iran ben gegaan ? Maar de consul aanvaardt mijn vraag. Volgende week kan ik mijn visum voor een maand ophalen. Ik zal het in China moeten verlengen.

De rest van de dag kook ik stoofvlees met frieten. Dat heb ik beloofd aan Zhia en Luo. Zhia kookt dan weer Cantonees. Een ongekende combinatie. Maar ik kan de naam van de chinese gerechten spijtig genoeg niet uitspreken. Twee er van waren pikant tot zeer pikant en er was `old dried mother` bij een ervan. Dat zijn gegiste soyabonen. Het derde, kleinere, gerecht was eiersoep met tomaten.

We gingen samen inkopen op de bazaar achter ons hostel. We vonden er alles wat we nodig hebben. 

Het stoofvlees kan in ieder geval op veel succes rekenen. Ik heb er dan ook mijn werk van gemaakt. Zelf frieten snijden en voorbakken. Bruin bier vinden voor het gerecht,... Kortom een leuke namiddag en avond.

Donderdag 17 december 2015

Een reisdag van Biskek naar Karakol met een `shared taxi`. Eeen mooie dag met brede uitzichten. S`avonds word ik geholpen door Djangel. Ze helpt mij aan een hotel dicht bij haar huis. Maar eerst moet ik bij haar thuis soep komen eten met haar zoontje Emir. Djangel is boekhoudster bij Gazprom hier in Karakol. Hun appartementje is maar net groot genoeg voor twee dus kan ik er spijtig genoeg niet blijven. Misschien zie ik ze zondag terug want alle andere dagen moet ze werken.

Emir is 6 en meer geïnteresseerd in computerspelletjes dan in iets anders en dus eet hij maar weinig soep. Daar Djangel en ik elkaar niet verstaan wordt het een gesprek met (ontoereikende) woordenboeken, veel beeld- en tekentaal en tenslotte kinderboeken om Engels te leren (maar nu dienen ze als aanwijzing van getekende voorwerpen).

Vrijdag 18 december 2015

Een museumdag in Karakol want ik moet er mijn weg zoeken. Dus ga ik eerst naar het verkeerde museum, het historisch museum. Het is een allegaartje van opgezette dieren, reisverhalen van beroemde reizigers zoals Ella Maillart, Taillard de Chardin, Sven Hedin,... Vooral de opgezette sneeuwluipaarden trokken mijn aandacht. Ik ben namelijk in de streek terecht gekomen waar zij leven. Je ziet veel beelden van hen onderweg. Ze leven vooral in de ontoeganklijke bergen ten zuiden van het meer van Issyk-kul. Daar zijn er pieken van meer dan 7000 meter. Deze brede bergrug vormt de natuurlijke grens tussen Kirgizië en China. In China begint onmiddellijk de woestijn. Aan deze kant ken je het al, door de foto`s. Maar niet alleen daar leven deze mythische dieren. Ze zijn overal beschermd en als het ware een van de symbolen van dit land.

Later op de namiddag vind ik dan het juiste museum. De begraafplaats van een van Ruslands meest bekende reizigers uit de 19 eeuw : Nokolaii Michaillovitch Prezwalsky. Hij was, zeg maar de eerste Europeaan die zich waagde in de hooglanden van Tibet. Om dat te kunnen is hij hier in Karakol komen wonen. Dat was toen de laatste Russische buitenpost. Op zijn vraag is hij hier begraven in het dorpje Prezwalski, met uitzicht op het meer van Issyk-kul. Ja, het dorpje kreeg zijn naam. Prezwalski ken je van je van iets anders : de prezwalski-paardjes. En deze kregen ook zijn naam want ze komen uit deze streek.

Er zijn hier vele paardenrassen. Kirgizië is een waar paardenparadijs. Ik heb in Tashkent al eens de aandacht getrokken op de paarden uit de Farghonavallei die geliefd waren bij de chinese heersers. Het moet gezegd worden dat deze paarden eigenlijk uit het oosten van deze vallei kwamen en dus `Kirgizisch` waren.

Volgens een legende zweten zij bloed. Dit stak de ogen uit van de Chinezen. Later bleek dat dit echt is - en veroorzaakt door een bacterie op de huid. Deze paarden waren, en zijn, echter sterker dan de andere paarden waardoor zijn op grote schaal werden gebruikt in de Chinese legers. 

Later op de avond moet ik terugwandelen naar Karakol, zo`n 12 km. Want de bus komt niet. Onderweg vind ik er wel een, na een kruising van 2 wegen.

Nu een Uygurse spaghetti en veranderen van slaapplaats. Dat lukt allemaal.

Morgen een lange wandeling naar de warmwaterbaden in de sneeuw in Altyn Arachan. Daar zal ik overnachten en zondag terug wandelen - als ik er niet blijf.

Zaterdag 19 december 2015

Vroeg opstaan was de boodschap maar dat lukt maar gedeeltelijk. Via de verkeerde bus geraak ik aan de bazaar. De verkeerde omdat een man mij, op een grove manier, een sigaret eiste. Zo ga ik er niet op in, anders wel. Dus maar rap op de bus. Aan de bazar vind ik direct de juiste bus. Ik ontmoet er 2 Belgen uit Luik en Aarlen, Gaultier en Sofie, en een Canadees uit Vancouver, Stefan.

Zij gaan ook naar Altyn Arachan. Dus maken we de wandeling van 15 km. met 4 mensen. De bus zet ons af aan het begin van het wandelpad. Het wordt een zeer mooie wandeling want de zon schijnt en het is wondermooi met al die sneeuw in deze vallei. We maken veel foto`s van de meestal verijste rivier. We zien een mooie bruinwitte arend boven ons en een haas. De klim is wel zwaarder want we stijgen van ongeveer 1700 meter tot 2457 meter. Dat doen we in 4uur 45 minuten. Gelukkig had de eigenaar van mijn verblijf in Karakol gisteren gebeld dat ik er aan kwam want in dit gehucht van 10 huizen is er anders niemand. We zijn nu wel met 4 in plaats van alleen. Maar geen probleem. We zijn moe, drogen onze doorweekte schoenen, sokken en kleren en drinken veel thee bij het haardvuur. De enige plek die warm is in deze hut. Rond valavond gaan we naar de hete bronnen in een soort koeienstal. Vreemd, dit heet water met boven ons sneeuw, bevroren water en lange ijsstalactieten. Omdat we moe zijn en dit ons veel goed doet blijven we lang in het ene bad. Af en toe besmeuren we ons met sneeuw of rollen we ons er in.

Ik had een maaltijd besteld op vraag van de eigenaar. Het worden gebakken aardappelen in een hete saus en pannekoekjes. Mijn drie metgezellen eten hun noedels op die ze hebben mee genomen. Dat lijkt wel het standaardgerecht van reizigers. Hoewel we een spel willen spelen zijn we gewoon te moe en blijven we de hele avond voor het haardvuur zitten. Af en toe hout halen.

Er is een kleine generator die een kleine beetje stroom geeft voor de LED-verlichting. Maar het kan ook een batterij zijn want we horen geen lawaai.

Rond 22 uur gaan we slapen in de koude kamer boven bij de schouw. Dus met een kousenbroek, een broek, een T-shirt, een hemd, een trui en droge kousen in de slaapzak en dan 2 donsdeken er over. Zo lukt het wel om in te slapen. Buiten is het zeer koud. In de living blijft de sneeuw van mijn schoenen voortdurend sneeuw op 4 meter van de haard. 

Zondag 20 december 2015

Deze voormiddag proberen we de drie baden uit in drie verschillende stallen. Het zwavelbad, het superheet bad en het bad op 30 graden Celsius. Nu we licht hebben is het toch een beetje eenvoudiger. Sinds ik mij in de sneeuw heb leren rollen en dan weer in het heet bad springen blijkt dat een waar genoegen. De besneeuwde plekken branden op de door het water verhitte huid in het hete bad maar dat gaat snel over. Rond 12 uur gaan we er uit en na een korte wandeling eten we brood in onze berghut.

Na betaling van de eigenaar wandelen we de 15 km. terug. Vandaag is het minder mooi weer. Er zijn windststoten met sneeuw recht voor ons uit en er is bewolking. Maar we geraken op onze bekende pauzeplaats, net na de houdhakkers aan het werk te hebben gezien. Nu gaan onze laatste voedselreserves er door. We delen ze. En zo gaat de tocht verder tot iets na 4 uur. Daar moeten we eigenlijk wachten op een bus maar we krijgen, dank zij Sofie, onmiddellijk een lift in een grote wagen. In Karakol gaan we iets eten in de bazaar want er is daar wifi en dat hebben mijn drie reisgenoten niet op hun gehuurd appartement. Daarna scheiden onze wegen. Misschien zie ik Gaultier en Sofie morgen terug om naar andere hete bronnen met radium te gaan. Die liggen in een andere vallei. Stephan gaat naar de hoofdstad om zijn visum voor Kazachstan op te pikken. 

Maandag 21 december 2015

Het is geen baddag geworden want de radiumbronnen zijn 15 dagen gesloten en ondanks onze inspanningen wilden zij die niet openen voor mij. Niettemin heb ik geleerd dat de bronnen waar we gisteren waren, in een lichtere vorm, ook radiumhoudend zijn wat goed zou zijn voor de gewrichten.

Dus gingen we skiën. We, dat wil zeggen Gaultier en ikzelf. Bij een russische skispeciaalzaak konden we goedkoop goed materiaal lenen. Dan met een taxi naar `skibase Karakol`.  

Een mooi skidomein dat vaak niet te moeilijk was - maar ook niet zo gemakkelijk. De pistes vertoonden voor mij voldoende en blijvende uitdaging. Het is trouwens het enige uitgeruste domein van het land.  

Maar vooral de onuitputtelijke uitzichten op het Issyk-Kul meer en de onmetelijke witte bergketen aan de overkant boden ons een onvergetelijke dag.

Het was zonnig maar koud. Vooral aan de schaduwrijke zijden van deze bergen in het oosten en op de liften moeten we onze vingers activeren in onze handschoenen en onze jassen goed dichttrekken.

Hier zijn 4 liften waarvan er s`morgens 2 actief waren en tijdens de namiddag 3. Omdat we er vroeg bij waren hebben we ten volle kunnen genieten van het skigebied met tijdens het grootste deel van de dag perfecte pistes met onaangeraakte sneeuw. Dit keer geen walnootbomen maar een mooi soort donkergroene sparren.

Na een gluwein -dat was fout want te duur- gaan we naar 3040 meter want de hoogste lift en pistes werden net geopend. Een waar genoegen boven de bomenlijn te skiën. Van hierboven zien we diep uitgesneden en onaangeraakte valleien tussen de twee bergruggen van meer 5100 meter hoog.

Daar gaan we dan voor een lange, eerder technische en gevarieerde afdaling.

Ik voel dat mijn techniek verbetert door herhaalde oefening. Ik herinner mij steeds beter hoe het moet. Ondanks de aanmoedigingen van Gaultier blijf ik voorzichtig. Ik zou nog een iets moeilijker stuk buiten de pistes kunnen maar ik heb geen zin in 5 weken plaaster. Ik eindig zo al eens in een een spar. Maar meer ook niet.

Het domein is groot genoeg om rustig te kunnen afdelen zonder veel gevaar van andere skiërs. Er zijn een aantal lokale skischolen en russische toeristen. Enkele keren horen we Engels maar dat zijn `expats` die hier wonen en enkele dagen komen skiën. De dag vliegt eigenlijk voorbij en de zon zakt snel. We krijgen allebei kleur. Om 16.00 uur is het afgelopen voor de liften en moeten we elkaar dus wel beneden terugzien aan een dak waarop een enorme russische vlag is geschilderd. Je kunt er niet naast zien.

Met een taxi, die alle skiërs meeneemt, geraken we terug in Karakol. Allebei zijn we moe en gaan we naar onze slaapplaats. Om 19u00 spreken we af met Sofie erbij om iets te eten en de foto`s uit te wisselen. Zij heeft de hele dag Dr. Jivago gelezen en haar was gedaan want ze was te moe.

En zo scheiden onze wegen want Sofie en Gaultier vertrekken morgen vroeg naar Bishkek. Misschien zien we elkaar terug op kerstavond. Ze hebben mij uitgenodigd om dat met hen te vieren. Tof, ik zie wel waar ik dan ben geraakt.

Nog iets over het Issyk-kul meer want ik heb er zin in. Dat meer vormt het hart van deze streek en bevriest nooit door geothermische activiteit op haar bodem en het zoutgehalte. Het is het tweede grootste, hoogste bergmeer ter wereld na het Titikakameer in Zuid-Amerika. Maar echt waar : hier houden ze wel jaarlijks de hoogste zeilrace ter wereld. Het is een groot meer : 170 km. op 17 km. en het is tot 700 meter diep.

Tijdens de koude oorlog werden hier duikboten en hun wapens uitgetest, ver van de westerse blikken. Er is ook nog andere industriële activiteit in deze streek. Zo ligt een van s`werelds grootste goudmijnen niet ver van hier : Kumrot. En aan Uranium zijn deze bergstreken ook rijk. Deze mijnen werden gesloten, net als de duikbotenindustrie.

Deze streek was afgesloten tot in 1970. Er wordt gefluisterd dat de Sovjet-Unie hier papaver kweekte en die op de wereldmarkt verkocht tot wannneer de internationale druk te hoog werd. Er is in ieder geval voldoende landbouwland op de noordelijke oever waar dit zou kunnen. 

Interessant is ook het feit dat dit de eerste nederzetting was van het Kirgizisch volk, nomaden die eigelijk uit het noord-oosten kwamen. Als ik mij goed herinner was dat rond de 10e eeuw. Van hieruit werden de andere leefbare plekken ingepalmd. Er is nog altijd een grote mentale breuk tussen het noorden en het zuidwesten dat veroorzaakt wordt door de schier onoverbrugbare bergen (en daarover kan ik mee spreken).

Dinsdag 22 december 2015

Ik ben vandaag alleen en ik wil naar Jeti-Oghuz. Aangekomen in het busstation blijkt er geen bus te zijn (ondanks de aanwijzingen van de eigenaar van guesthouse Teskey). Het weer is slecht op de koop toe. Dus wandel ik maar terug via de enige souvenirshop waar ik mijn eerste souvenir koop. Een GSM-etui in dik vilt, gekleurd met abrikoos. Daar kan ik iets mee doen. Verschillende soorten confituur (duindoorn) en honing, die probeer ik hier ook uit.

Ik wilde dan geld wisselen in een wisselkantoor die geen lokale munt meer had ??? Hij keek zelfs diep in zijn lade. Dan maar een ander.

Daarna kocht ik een cadeautje voor Djangel dat ik aan haar deur hing want ze waren er niet.

De rest van de dag verloopt moeizaam want ik word stillaan niet zo goed. Dus wat internetten en dan krijg ik een plov van de mama van het guesthouse. Dan slapen.

Woensdag 23 december 2015

Ik wist niet dat het al de 23e was. Na de middag neem ik de bus naar Tamga.

Die rijdt wel en het wordt een redelijk mooie zonnige (verwarmende) rit langs de zuidzijde van het meer. In de late namiddag zet de bus mij af aan een strand. Fototijd en de temperatuur van het water voelen. Toch fris. Zwemmen, daar heb ik nu helemaal geen zin in.

Nu nog enkele kilometers opwaarts wandelen naar Tamga. Ik hoop dat ik de juiste weg heb genomen. Na wat zoeken vind ik een guesthouse bij 2 oude mensen. Ik kruip direct in bed in het mij toegewezen kot. Precies een verbouwd oud atelier of kippenhok.

Spijtig valt de stroom uit en dus de verwarming. Twee uren later brandt hij opnieuw. De eigenaars hebben naar de maatschappij gebeld.  

S`avonds maakt de praatgrage, doch attente oma, mij wakker voor het avondeten. Dan weer gaan slapen.

Donderdag 24 december 2015

Daar ik erge buikloop heb slaap ik lang, wat mij goed doet. Ik probeer de oorzaak te zoeken. Buikgriep, vermoeidheid en koude,... Ik weet het niet. Nu kan het zeker niet het water zijn. De yoghurt die ik gesloten heb laten staan op de tafel van enkele dagen geleden misschien, maar er was toch geen vreemde smaak aan. 

In ieder geval : na de middag wandel ik langs de asfaltweg van Tamga naar Tosor. Ik weet dat er iets moois te zien is maar ik weet niet waar de weg er naar toe ligt. De reisgids zegt er ook niets over. Het wordt een wandeling heen en terug van 14 km. In het midden van het dorp Tosor geef ik het op en keer ik terug. Het is een dorp met veel boomgaarden en paarden ertussen. Dat geeft een fotogeniek effect. De volgende dag zal ik leren dat `fairy tale canyon` nog minstens 3 km. verderop ligt. Ik zou er dus in mijn toestand niet geraakt zijn. Ik ben al blij dat ik in mijn boerderij geraak. Daar onmiddellijk naar bed want ik heb het koud. Ik weet toch dat ik om 19uur `gevoederd` zal worden.

Het koppel waar ik slaap is Islamitisch. Zij, en verreweg de meesten hier, vieren kerst niet. Het wordt een kerstmenu dat er als volgt uitziet. 2 brokjes koud rundsvlees met veel vet (zoals gewoonlijk), 3 augurken, een tomaat en grote hoop goed gebakken aardappelen. Die laatsten smaken mij echt. Dan nog een paar koekjes, kleine oliekoekjes en wat brood. Maar het meest smaakt mij de thee. Hij is bij deze oudere mevrouw altijd zeer heet. Wat een genot in een land waarvan ik vind dat ze hun voedingswaren niet genoeg (kunnen?) verhitten.

Ik kan hier niet bellen. Er is geen (internationale) telefoon, geen wifi en geen internet. Tamga is een piepklien dorp waar meer paarden zijn dan auto`s. Je wordt er gewekt door de haan om 5u45, dan is het de beurt aan het paard achteraan en dan, veel later, aan de honden.

Er is wel een memoriaal ter herdenking van de grote patriotische oorlog waar opnieuw precies wel veel mensen van hier gevallen zijn. En nu ik er op let : er is ook een gedenkbord voor de gesneuvelden in Afganistan tussen 1979 en 1989. Ook hier waren dat vooral mensen van deze kant van de bergen. 

Er is ook een grote school.

Mijn kerstavond breng ik door met het lezen van de geschiedenis van Centraal-Azië. Ik leer wel een en ander bij.

Wat was de goude horde ?

Waarom dit deel van de islamitische wereld Sjiïtisch werd (en nu niet meer is) ?  

Dat Hamid Karzai ooit tewerkgesteld was door UNOCAL in Texas met als doel een pijplijn te trekken van Oezbekistan naar Indië over Afganistan. Nu is hij president van Afganistan. En dat de Taliban ooit is uitgenodigd geweest in Texas om hier over te spreken ???

Details over Gengis khan (eindelijk) !

Dat de Chinezen wel zijde kenden en exporteerden maar geen glas konden kleuren en dat importeerden uit het Mediterrane gebied vanaf 100 v.C.

Dat de grenzen van het huidige China in 751 n.C. werden vastgelegd na een kletterende nederlaag In Talas (Kirgizië) tegen een toevallig leger van Tibetanen, Turken en Nomaden. Sindsdien is de natuurlijke berggrens Tian Shan ook hun grens. Maar dat ze niet alleen een nederlaag leden. Kostbare Chinese geheimen zoals het maken van papier werden zo verspreid in de Centraal-Aziatische steden en daarna in Midden-Oosten, gevolgd door het Westen omdat veel gevangen soldaten hierin gespecialiseerd waren en zij konden niet meer terug keren naar China. Het zelfde geldt voor zijde. Maar voor zijde is dat niet de enige `insijpeling`.

Rond 21u30 ga ik slapen. Daar is het lekker warm en ik val in slaap.