Het noorden van Iran

Dinsdag 1 september 2015

Gisteravond heb ik Hossein leren kennen net voor het hotel Kosvar.

Vanmorgen belt hij mij om 8u50 op te zeggen dat ik moet komen onbijten. Dat doe ik omdat dat waarschijnlijk betekent dat ik mee kan voor een geleid bezoek aan de stad Tabriz. En het blijkt zo te zijn. Om 10 uur ontmoet ik zijn echtgenoot, zijn schoonzuster en zijn schoonvader. Ik maak al meteen de fout door een hand te willen aan geven aan zijn echtgenoot. Dat blijk je niet te doen in Iran. Het geleid bezoek gebeurt in Farsi en wordt vertaald door Hossein. Eerst een oudheidkundig museum. Dan de ruïnes van een Madrassah (een school, maar tegenwoordig vaak gereduceeerd tot koranscholen in het westen). Maar deze ruïne is 36 meter hoog en dateert uit de 14e eeuw.

Dan een bezoek aan het huis van een bekende dichter uit de 20 eeuw. Er is geen vertaling maar uit de vertalingen van Hossein begrijp ik dat het wel zeer verfijnd is. Ik zal het opzoeken. Dan een winkelcentrum waar wij gewoon een koffie drinken en babbelen over onderwijs en zijn job. Hij is veiligheidsverantwoordelijke bij de bouw van olie- en gasraffinaderijen in het zuiden van het land op de grens met Irak. Daar boort men 4500 meter diep. Eindelijk weet ik wat het verschil is tussen gas dat uit de grond komt (altijd boven de olie) en het gas dat wij kennen als butaan of propaan.

Hij toont mij foto`s van de zeer grote boormachines die ze hiervoor gebruiken. Maar hij kan mij ook niet uitleggen hoe je op 4500 meter diep van verticaal naar horizontaal kan gaan boren en vooral buizen leggen. Hij weet wel dat je eerst beton moet storten eer horizontaal te gaan op deze diepte. Vroeger heeft hij vele jaren lang gewerkt voor Total. Maar 6 jaren geleden moesten alle Europese bedrijven het land uit. Sindsdien werkt hij voor een Chinees oliebedrijf (Sinopec). Van zijn collega`s bij Total heeft hij leren petanquen, wat ze nu vaak in familieverband doen op het strand. Hossein woont in een mooi appartement in Rascht op 15 km. van de Kaspische zee. Hij gaat telkens voor 3 weken naar het zuiden en komt dan terug naar zijn echtenoot.

Dan bieden ze mij nog een lokale maaltijd aan. Ze moeten spijtig genoeg gaan omdat ze een afspraak hebben in Teheran. We wisselen adresgegevens uit. Ik blijf hier nog want ik wil de bazaar zien (die zelfs Marco Polo heeft gezien) en het verdere reisverloop in dit land organiseren. Dan moet ik de bankkaart nog aan de praat krijgen. Tijdens de namiddag internet en gesprekken met veel mensen van hier, die zeer open zijn (en naar mijn indruk beter opgeleid en verfijnder dan tot nu toe). Oh, en ik heb een hand gekregen van zijn echtgenoot en zijn schoonzuster, een lerares natuurwetenschappen in de eerste graad die nu op pensioen is. Hier moet men 30 jaren dienst hebben.

Tijdens de namiddag ontmoet ik in de internetclub Alireza. Tijdens een pauze babbelen we en hij is zo vriendelijk op mij te wachten tijdens de sessie, terwijl ik dit niet gevraagd heb. Hij nodigt mij uit voor een kleine dönermaaltijd. Omdat hij nog steeds rechten studeert kan ik hem veel vragen stellen over deze studie en het recht in dit land. Daarna neemt hij mij mee in de oude stad. Hij blijkt de ideale gids te zijn omdat hij de stad kent als zijn broekzak. Hij sleurt mij in de oude straten en kan iets vertellen over hun geschiedenis. Zo neemt mij mee naar een zeer bedreven Armeense zilversmid. `Ali` heeft een oog voor kwaliteit in alles wat hij doet. Daar heb ik respect voor.

Ik had het niet verwacht maar je hebt hier Armeense katholieken en zelfs Joden die `vrijuit` leven en geloven in het Shiitische Iran.

We komen o.a. langs een zeer oude drukkerij met machines van voor de tweede wereldoorlog die nog perfect werken.

We spreken af om elkaar daags nadien vroeg te ontmoeten bij de nationale bank.

Woensdag 2 september 2015

Bij de nationale bank blijkt dat ik nergens in dit land de bankkaart kan gebruiken, noch Visa. Het land is niet aangesloten op het internationale betalingsverkeer. Dat wil zeggen dat je dollars mee moet nemen als je naar hier komt. Ik heb maar een kleine reserve bij en de omgewisselde manats zullen er samen voor zorgen dat ik het nog enkele dagen kan trekken. Dus moet ik het land verlaten naar Turkije - maar dan kan ik niet terug binnen omwille van mijn visum. Dit veroorzaakt veel problemen die we proberen op te lossen door geld te storten op een rekening van een Iraniër in het buitenland die dan het equivalent in Iraanse Rial aan mij geeft hier. Zo moet ik het land niet verlaten. Hiervoor moet `Ali` wel een jarenlange vriend optrommelen die een rekening heeft in Portugal. Hij komt ! Hadi zal mij vanavond zeggen als hij dit wil en kan doen na controle van zijn rekening. Als dat niet lukt heeft Ali nog familie in Australië waarlangs het ook kan. Ik kan in ieder geval van hieruit een overschrijving uitvoeren. Dat heb ik net uitgetest op eigen rekeningen. Dus dit systeem zou kunnen lukken. Duimen maar.

Maar deze kopzorgen mogen mij niet moeten verbieden te genieten van de prachtige bazaar van Tabriz. Alireza kent hier iedereen en sleurt mij van een prachtige en lekkere ontbijtplek naar tapijtenhandelaren (die weten dat ik niet koop maar toch hun oudste collecties laten zien en veel uitleg geven). Ik vind zelf een kleine grossist in essentiële oliën in de zelfde bussen die ken vanuit Namen (een Belgische parfummaker, Guy Delforge). De prijzen zijn zeer goed maar ik kan dat echt niet dragen. Er zijn in deze grote bazaar 22 caravanserails die bijna naast elkaar liggen.

Toch zijn ze elke keer weer een beetje anders. Tabriz was een knooppunt op de zijderoute. Ze zijn verbonden via een netwerk van overdekte straatjes met duizenden handelaren. Ik leer heel wat vruchten en kruiden kennnen waar ik nog nooit van gehoord heb. Zo heb ik nog nooit gehoord van een vrucht dıe luistert naar de naam senjed (in het turks edeh). Een kleine meelachtige vrucht.

Dank zij Alireza kan ik overal proeven, ruiken en genieten van de kleuren. Regelmatig voor geneeskundige doeleinden. Wat een ervaring ! 

Ali heeft hier ook een kantoortje. Want naast student is hij ook handelaar in allerlei producten van de nomaden in de grensstreek met Armenië. In de herfst trekt hij de bergen in opzoek naar de nomaden waar hij dan inkoopt (boter, wol, kaas, karpetten en ander textiel, bewerkt zilver en koper,...).

Na uren te hebben doorgebracht in de onmetelıjke bazaar gaan we s"avonds thee drinken in een groot park rond een meer op het hoogste punt van de stad. Wahid ıs meegekomen. Zij hebben allebei zoveel vragen over Europa. S`avonds rijden we terug met de auto van Wahid. Er zijn hier zo veel merken die ik niet ken. Allemaal gebouwd in dit land. Importwagens zijn verschrikkelıjk duur door douanerechten.

Donderdag 3 september 2015

Alireza helpt mij bijna de hele dag. Soms heb ik de indruk dat hij zich mijn probleem erger aantrekt dan dat ik dat zelf doe .  

We gaan eerst Wahid bezoeken in het familiaal atelier. Hij en zijn vader maken schoenen. Wahid heeft architectuur gestudeerd maar hij vindt geen werk in deze branche.

Dus werkt hıj samen met zıjn oude vader (die niet wil stoppen). Hij tekent schoenmodellen uit die zij dan samen maken. Ze verkopen ze op dit moment onder de naam Massimo Dutti. Hier geen copyright ! Het zijn mooie schoenen. Om de 6 maanden tekent Wahid een nieuwe collectie uit. Interessant hoe je een schoen maakt en hoe het werk verdeeld is over veel kleine ateliers.

Het is ongelooflıjk hoeveel werkloze ingenieurs er hier zijn. De hele bevolking is aanzienlijk beter geschoold dan in de vorige landen. Maar door de economische sancties, die wegen op dit land, kan het zich niet ontwikkelen. Niettemin ben ik onder de indruk van wat dit land, met weinig buitenlands contact, allemaal produceert. Ik denk niet dat België dit zou kunnen indien het afgesloten was van de buitenwereld. 

De door Amerika en Europa opgelegde economische sancties laten zich niet alleen voelen in de bankwereld (de oorzaak van mıjn financieel probleem) maar ook bijvoorbeeld in de schaarste aan geneesmiddelen zoals insuline of aan fijne garen die men gebruikt voor hersenoperaties. Daardoor zijn er ook meer sterfgevallen.

We gaan naar een grote geldwisselaar en vragen hem als hij geld van mij kan ontvangen op zijn Turkse rekening om mij dan het equivalent te geven in lokale munt in Tabriz. Hij is akkoord en zal mij het rekeningnummer mailen tijdens de namiddag. Dan een onbijt op de zelfde plek als gisteren. Dan besteed ik bijna 2 uren met het observeren van een oudere man die tapijten herstelt. Het interesseert mij omdat ik de techniek kan begrijpen maar vooral : in het bijzijn van deze man alleen te zijn is zo rustgevend voor mijn geest. Ik zeg het hem ook wanneer Alireza even binnenkomt en vertaalt. Hij glimlacht.

De oudere man heeft elektrotechniek gestudeerd in de tijd van de Iraanse revolutie (zelfs een beetje Duits, dat hij bijna vergeten is). Hij is tapijthersteller geworden omdat het dan revolutietijd was in 1978. En vooral omdat zijn vader een van de meest vooraanstaande Iraanse tapijtenwevers was. Deze man heeft zelfs blijken van eer gekregen van de Iraanse leider Ayatollah Khomeini.

Tijdens de namiddag probeer ik de overschrijving uit te voeren maar dit lukt niet omdat het Turkse nummer van de bankrekening 26 karakters telt en die van ons 12. Interbankieren aanvaardt dit niet. Dus schrijf ik een mail naar het bankkantoor in Kapellen. Van hun antwoord hangt mijn toekomst tijdens de volgende weken af.

Alireza is naar zijn les over het faillissement op de universiteit. Ik stuur ook foto's op naar vele mensen aan wie ik dit onderweg beloofd heb tijdens deze reis.

S'avonds bel ik naar Alireza met de vraag als ik niet ergens gratis kan slapen. Hij belt rond en het blijkt dat ik van de stad gratis in een al opgestelde tent rond het meer mag slapen waar we gisteravond waren. Maar Alireza heeft liever dat ik in een hotel slaap omdat dat in het centrum is. Okay, maar dan veel goedkoper dan wat ik nu heb ! Hij wil voor mij betalen maar ik heb het er moeilijk mee. Hij vindt er één die 4 keer goedkoper is dan het vorige hotel. Dat kan ik nog betalen. De douche moet ik wel apart betalen en dat betaalt hij voor mij (voor de zoveelste keer vandaag).

Omdat het nog maar 22 uur is kan ik nog wat plannen, mijn rugzak opruimen en lezen. Alireza is naar huis. Hıj woont samen met zijn moeder in een klein appartement.

Vrıjdag 4 september 2015

Vandaag is het een beslissende dag voor mijn verblijf in Iran. Omwille van het tijdsverschil met België (3u30 minuten later dan bij ons) kan ik mijn e-mail pas controleren vanaf 12u30) omdat de bank in Kapellen pas open gaat om 8u30.

Ik bezoek dus de stad : het tapijtenmuseum (waarvan ik gısteren de directeur heb leren kennen), de resten van de madrassah die ze hier `de ark` noemen en slenter in de winkelstraten. Ergens ben ik blij dat ik alleen kan gaan. Mensen zijn hier zo nieuwsgierig naar toeristen dat ze je amper een "minuut" alleen laten. Ik vind zelfs een koffiebar. Een nieuwigheid in een land dat koffie amper drinkt. Ik ben uiterst spaarzaam want ik leef echt op mijn laatste centen. 

Ik koop ook 2 zoete koffiekoeken. Dat is meteen de duurste aankoop van de dag. Je hebt in deze landen veel soorten koffiekoeken verdeeld in 2 groepen : met suikerwaren (honing,..) en noten enerzijds en anderzijds koeken met eigeel, safraan en curry maar ook met bijv. peterselie. Ik vind deze met curry lekker.

Gelukkig is water gratis en vloeit het uit vele propere en gekoelde kranen zowat overal in deze stad.

Tijdig ga ik naar het internetcafe. Het antwoord van KBC bank in Kapellen is negatief. Ze kunnen mij geen uitleg geven over het 26 karakters tellende bankrekeningnummer. En per mail doen ze geen overschrijvingen. Dat betekent dat ik het land moet verlaten. Ik bel Alireza op om afscheid te nemen en zijn e-mail te vragen. Hıj vraagt mij of ik terug kom. Ik heb er wel zin in. Ik heb net geleerd dat er een consulaat is in het Turkse Erzurum. Dat is dicht bij de grens. Ik zal het proberen als ik het dolllarprobleem daar kan oplossen. Na mijn rugzak te hebben genomen in Barg guesthouse ga ik naar een `shared taxi` (gele taxi's die je deelt) maar zelfs daar moet ik onderhandelen en wordt een deel voor mij betaald door een voorbijganger die Engels spreekt omdat hij op de luchthaven werkt.

Zo kom ik in de busterminal aan. Nu weet ik dat ik de grens zal halen want de lange afstandsbussen zijn in dit land uiterst goedkoop door de goedkope brandstoffen. In mijn geval is dat minder dan 3 euro voor een rit van 300 km.  Deze reis verloopt over de meeste klassieke zijderoute in een uitzonderlijke barre doch wondermooie omgeving. Ik maak veel foto"s. Ik stap zelfs uit om plaatjes te schieten wanneer de bus moet stoppen voor een dringende plaspauze van een kleine jongen. De andere reizigers begrijpen dit niet want ze hebben deze rit al zo vaak afgelegd. 

In Maku moet ik weer een gedeelde taxi nemen tot aan de grens. Daar moet ik een kilometer wandelen om aan de grenspost te geraken. Dat zorgt er allemaal samen voor dat ik de grens over steek als het donker wordt. Ik ben verbaasd omdat dit de gemakkelijkste grensovergang is die ik tot nu toe heb gemaakt. Ten eerste ben ik alleen om over te steken. Ten tweede controleren beide landen amper mijn bagage. De Iraanse grensbewakers vinden het spijtig dat ik ga. Een van hen herkent het probleem. Ik vraag hoe lang het duurt om een nieuw visum te krijgen in Erzurum. Hij zegt 10 dagen. We zullen zien. De Turkse grensbewaker is een jongen van ongeveer 18 in burgerkleren. Naast hem ligt wel zijn revolver, klaar voor gebruik. Maar hij laat mij binnen zonder geld te vragen voor een nieuw turks visum. Dat is 25 dollar uitgespaard.

Dan kan ik mee met een minibus dank zij een man die mij direct duidelıjk maakt op een aangename manier dat dit Kurdistan is en niet Turkije. Ik glimlach. In de bus is het Kurdische muziek troef. Rap op Kurdische tonen in de zelfde taal is een nieuwe ervaring voor mij.  Dogubayazit ligt 30 km. verderop. Ik ben blij dat ik in de bus ben want dit gebied is berucht voor zijn zeer hard klimaat. Veel reizigers zijn hier in vroegere tijden overleden door het klimaat en hun lijken bleven liggen langs de zijkant van de weg tot aan de volgende lente. En de bewoners van dit gebied zijn berucht voor hun ongastvrijheid. Maar het zicht op de berg Ararat onder de ontelbare sterren in de donkere bus is voor mij opwekkend. In de stad werkt de banktautomaat en kan ik de buschauffeur betalen. Ik trakteer mezelf op een kleine feestmaaltijd op zijn Turks. Ik ben al fel vermagerd tijdens deze reis want al mijn broeken zijn veel te breed geworden. Nathalie vond dat er wel 2 kg. bij mocht komen. Ik zal mij eens wegen.

Dan een klein hotel. Het is hier in het oosten van Turkije goedkoop, dus moet ik niet te voorzichtig zijn. Mijn hotel ligt op 50 meter van het sterk bewaakte gebouw van de Turkse administratie van dit gebied. Ook al weer een teken van de spanningen in dit deel van het land. Tot nu toe zıjn de mensen in deze stad vriendelijk. Er zijn wel muggen.