Armenië

Zondag 9 augustus 2015

S`morgens vroeg zoek ik weer een slaapplaats terwijl iedereen nog moet opstaan. Ik vind "theatre hostel" waar ik direct kan gaan slapen tot 16u00. Dan praat ik lang met Amanda. We maken ook een wandeling door de stad. Zij is een leerkracht wiskunde in de 2e en de 3e graad in de Parijse voorstad Créteil. Zij heeft leerlingen zoals in Kapellen maar ik denk dat ze het met hart en ziel doet. Van directies moet ze niet veel weten ! Ze beschuldigt die van haar van lafheid. Ok !

İk denk dat het grootste verschil tussen het Franse en het Vlaamse onderwijssysteem zit in 2 zaken. Enerzijds, de veel grotere staatcontrole in Frankijk en anderzijds de minder verder gevorderde samenwerking met werkgevers, VDAB, dingen zoals ANTEC, CAR TB 21, Pipe-tech, enz. Ik vraag haar waarom ze dan niet muteert naar Bodeaux waar zij vandaan komt. Zij heeft trouwens een extra reden want het leven in Parijs is zeer duur. Blijkt dat dit niet zo evident is want de mutatiezone is gigantisch : 400km. op meer dan 200 km. Zo weet je wel waar je begint maar niet waar je eindigt.

S`avond heb ik nog een lang gesprek met Felipe, een Chileens-Amerikaans staatsburger die in Vietnam al vele jaren Engels onderricht. Van een wereldburger gesproken. Hij kent echter zeer veel van Zuid-Amerikaanse muziek. Ik ken daar niets van omdat Zuid-Amerika mij tot voor kort niet interesseerde. Sind de passionele verhalen van Chantal over Mexico heb ik al wat meer interesse. Daarom plaats ik een link met een mooi liedje uit Mexico. Het is een waar gebeurd verhaal van een pas getrouwde vrouw wiens geliefde in een ander land moet gaan werken en nooit terugkeert. Zij gaat elke dag van haar leven met haar trouwkleren naar de havenpier waar hij is vertrokken. De naam van het lied luidt "Muelle de San Blas". San blas is een stadje in de Mexicaanse provincie Tepic. Felipe is ook verbouwereerd omdat ik Violetta Parra niet ken. Blijkbaar kent elke Amerikaan haar (van Uschaia tot in Alaska). "Gracias a la vida" voeg ik er niet bij om toch niet teveel af te wijken.

Maandag 10 augustus 2015

Yerevan is de meest lelijke stad die ik ooit heb gezien. Dat is niet helemaal eerlijk maar er is hier niets te zien. Het centrum is wel mooi maar modern. Rond dit centrum is het armoe troef. In het noorden ligt een enorme, totaal vervallen industriestreek uit de tijd van de Sovjet-Unie. Het ziet er nochtans precies gevorderde industrie uit, op het eerste zicht. Aan de andere randen van de stad bouwt men er maar huizen op los in de alomtegenwoordige grijze snelbouwstenen in beton. Ik denk niet dat ik al zo een arm land heb gezien. Zij hebben geleden onder de recente oorlog met buurland Azerbeijan over de deelstaat Nagorno-Karabach waar ik volgens de ambassade van Azerbeijan niet naartoe mag. De Russen zijn hier blijkbaar toch liever gezien dan in Georgië waar ik nu eens niets positief over de Russen heb gehoord. En dan moet je weten dat ik 2 keer voorbij de stad Gori ben gereden in Georgië. Daar is Jozef Stalin geboren. De enigen die er naartoe gaan zijn blijkbaar de toeristen. Georgiers vinden dat maar niets.

In Armenië reizen is niet eenvoudig. Bijna niemand spreekt een taal die wij begrijpen. Ik heb 4 bussen moeten nemen en 4 km. moeten stappen om mijn doel van vandaag te kunnen bezoeken. Het ligt op nog geen 40 km. van het centrum. Ik moet zeggen dat ik eerst naar het ziekenhuis ben gereden door de hoger vernoemde problemen. Dat weet ik dan ook zijn. En ik heb zo de mythische berg Ararat voor de eerste keer kunnen zien. Dus toch niet helemaal voor niets !

Uiteindelijk geraak ik in het klooster van Geghard. Het dateert uit de 12e eeuw en het is uit de rots gehakt. Hier werd gedurende eeuwen de lans bewaard die Christus doorboorde. Nu is zij in een kathedraal in een Armeense stad waarvan ik de naam niet kan uitspreken (iets in de zin van Etzmiazin). De lans werd hier bewaard omdat deze streek al katholiek was in de eerste eeuw met het zelfde gevolg als hoger neergeschreven. Wel een indrukwekkende plek in een soort canyon. Ik zag er ook voor de eerste keer van mijn leven een slachting van een schaap. Net buiten de muren, ik denk dat het was voor de kloosterlingen. Voor een stadmens als ik die eigenlijk niet veel meer kent dan vlees in pakjes toch iets apart.

Mijn drinkbeker heb ik regelmatig gevuld met mirakelwaterwater. Je weet nooit waar het goed voor is. En ik moet toegeven dat ik regelmatig gekeken heb als mijn zicht niet verbetert.

Dan krijg ik een lift naar de Romeinse tempel voor de zonnegod Mithra. Speciaal is dat archeologen deze tempel helemaal opnieuw hebben gebouwd in de 19e en in de 20 eeuw. Nu weet ik wat de gulden regel is (heilige geometrie volgens de uitleg). Dat is volgens mij de reden waarom al deze Griekse en Romeinse tempels er het zelfde uitzien. Er zit een perfecte logica van getallen achter.

Daarna terug met het busje naar de hoofstad. İk kloeg in Georgië over de busjes maar hier is het nog veel erger. Hier staan de mensen zelfs recht tussen de stoelen. Ik telde vandaag in een niet eens overvolle minibus 22 mensen. Zo kan je zelfs niet zien waar je moet uitstappen. Ik eindig de dag met een pint op de kermis.

Dinsdag 11 augustus 2015

Het is zeer warm vandaag. Toch wil ik de berg Ararat zien. Hiervoor moet ik naar het klooster Khor Virap, dat werkelijk op de streng bewaakte grens tussen Armenië en Turkije ligt. Het klooster is okay en dateert uit de 17e eeuw. Omdat het zo warm is bezoek ik eerst de schaduwkant en pas na een siësta de kant van de berg. Haar top is besneeuwd. Hier zou dus de ark van Noah gestrand zijn. We hadden het er gisteren over. Ze zullen wel een uitleg hebben waarom ze dit schip nooit hebben kunnen vinden (want dat lijkt mij niet onmogelijk). Na de grootste hitte wandel ik terug naar de hoofdweg en koop ik een meloen. Zwaar, dat weet ik maar deze vruchten zijn de ware symbolen van de zijderoute. In China zal ik de beste ter wereld vinden, heb ik gelezen. Er zijn veel meer soorten dan je kunt inbeelden. Vaandaag koop ik een kleine bruin-wit gestreept. Van binnen is hij wit.

De busrit terug is de ware tegenpool van de heenrit. Nu heb ik norse chauffeurs die niet gaan waar ik wilde eindigen en echt overal stoppen. Om te bekomen eet ik een kebab met bier aan de goedkope kant van het station. Hoewel mijn voeten zeer doen (o.a. door de blaren) wil ik de fonteinen op muziek zien. Een massa mensen staat te wachten maar er komt vandaag niets. In het hostel blijkt Amanda een verschrikkelijke dag te hebben gehad omdat zij al wandelend gedurende 6 km. gevolgd werd door de dorpsgek die, naar ze vertelt, zelfs opgeraapte dode vogels at. 

Woensdag 12 augustus 2015

Amanda heeft mij overtuigd om ook naar het stadje Dilijan te gaan. Dat wil ik ook maar dan wel via een omweg. Ik wil ook niet zo vroeg vertrekken want ik wil geen stress. En er zijn ook nog een aantal praktische zaken die ik wil regelen voor het verdere reisverloop. Bovendien heeft ze mij toeggeven dat ze niet kan zwemmen.

Dus bereik ik om 11 uur het noordelijke busstation, dat buiten Yerevan ligt. En zoals gewoonlijk is er toch een busje naar Sevan. In deze landen moet je altijd de informatie dubbel checken. Drie keer is intussen mijn zelf opgelegde regel. Het meer van Sevan ligt op 80 km. van Yerevan. De reis verloopt vlot door hoge heuvels op een viervaksbaan.

De chauffeur zet mij op eigen initiatief af aan het schiereiland. Precies wat ik wilde. De ene kant van dit perfecte schiereiland is een populaire badplaats met alles er op en er aan. De andere kant is uiterst rustig. Zo rustig dat ik er mijn siësta kan houden op een bank onder bomen (zelfs zonder insecten). Ja, ik ben aan het wennen aan de ritme van zuiderse landen. Vroeger opstaan, de voormiddag gebruiken, dan rusten en dan vanaf 16uur opnieuw actief zijn tot laat in de avond. 

De meeste mensen gaan tot het heropgebouwd kerkje van de 3e eeuw. Maar dat is niet het einde van het schiereiland. Nochtans is dit einde echt een mooie plaats om dit vreemde meer te bewonderen.

Het meer ligt bijna 2000 meter hoog en meet 78 km. op 56 km. Het is niet dieper dan 100 meter. Toch heb ik vandaag gehoord dat dit waarschijnlijk het grootste zoetwaterbekken ter wereld is omdat eronder onderaardse grotten liggen die nog eens 5 keer zo veel zoet water bevatten. 28 rivieren stromen er in. Het is een schoolvoorbeeld van hoe de mens een ecologische ramp kan tegenhouden. De Sovjet-Unie heeft in de jaren '20 en '30 enorme hoeveelheden water afgetapt voor haar waterkrachtcentrales waardoor het niveau schrikbarend daalde. De rivieren werden bovendien afgetapt voor de landbouw. De Sovjet-Unie zelf, maar vooral Armenië, is er na de onafhankelijkheid hier in geslaagd, tegen de vele eigen belangen in om de dammen open te bereken en bovendien de irrigatieproblemen te verminderen. Nu heeft het meer bijna zijn oorspronkelijk peil opnieuw bereikt.  

Nadien wandel ik een tiental kilometer tot aan het busstation want dat geeft mij de gelegenheid om er eens in te zwemmen. Het is iets kouder dan ik dacht maar toch zeer aangenaam moet ik zeggen. 

Daar mijn navigator weer werkt kan ik de buschauffeur tonen waar ik naar toe wil. Vreemd, ik heb al lang geen beltegoed meer. Dus geniet ik van de wifizones waar ik ze maar kan vinden. Dat was een leuke rit met aangename gesprekken. Ik heb zelfs niet moeten betalen (misschien omdat ik op het kinderstoeltje ben gaan zitten wegens plaatsgebrek). En dan krijg ik nog een gratis taxirit aangeboden door een mama en haar, zeer vlot Engels sprekende, tienerdochter). Als toerist ben je in zo een busje wel vaker het voorwerp van alle nieuwsgierigheid.

Dilijan ligt 20 km. verder in een totaal ander biotoop. De heuvels zijn hoger, dieper uitgesneden en vooral veel groener. Amanda vind ik niet terug want het goedkope hostel waar we afgesproken hadden blijkt niet, of niet meer te bestaan. Een politeagent toont mij echter een veel mooiere plek, de "Toon Armenia bed en breakfast". Echt een mooie plek en toch ook luxueus voor 30 euro. Geen wegggegooid geld hoor ! He, het begint te regenen maar ik zit onder het overdekte terras met zicht op de kleine tuin.

De plek is `eigendom` van een jonge ondernemer die ook hoofd van het regionale ontwikkelingsmaatschappij is. Ik vraag hem de streek te ontwikkelen op een duurzame manier. Hij zegt mij dat hij dit wil en ik geloof hem. Hij is ook professor aan de hogeschool in Tatev (iets met risicobeheersing voor banken). Ik krijg zijn kaartje. Later zal ik hem mailen want ik mocht een van zijn 2 wel zeer sterk beveiligde laptops gebruiken. Deze laptop gebruikt zelfs gezichtsherkenning om toegang te verlenen.

Ik heb eens uitgerekend hoeveel het leven hier kost. Met 150 euro leef ik hier 5 dagen met alles er in ( transport, overnachtingen, voedsel,...). Ik zit dus in lijn met wat een van de reisgidsen mij lang geleden heeft voorspeld (20-30 euro per dag is het nodige op deze reis).

Donderdag 13 augustus 2015

Dilijan ! Tijdens het onbijt ontmoet ik Tido, een Duitse Arts die werkt bij `Artsen zonder grenzen`. Hij is met zijn kleine familie (Anna en Zita) ook in het Bed and Breakfast. Hij stelt mij voor om met hen mee te gaan om de streek verkennen met hun Lada Niva.

Daar ga ik graag op in. De rit gaat door bosrijk gebied (vooral eiken en licht doorlatende bomen). We gaan naar het klooster Harghartsin. Een pittoreske plek onder 3 zeer oude bomen. Er is hier vrij veel volk. Het is blijkbaar de gewoonte om de zegen te komen vragen aan de priester die deze geeft voor mijn ogen aan een kleine jongen op vraag van zijn vader. De priester kent Antwerpen want hij is er in juni geweest (en in Brussel, Goes en Rotterdam). Dit klooster dateert uit de 12e eeuw. Daarna gaan we naar een ander klooster in een andere vallei uit de zelfde tijd. Gelukkig kent Tido de streek goed. In Goshavank raadt Anna mij aan de kruidenthee te proberen. Volgens haar de beste ter wereld. Altijd een goed argument. Het zijn kruiden die de inwoners plukken in de streek en te drogen hangen om ze daarna te verkopen. De verkoop loopt wel vlot moet ik zeggen ! Ik probeer 2 tassen (citroenkruid en een mix). Je giet gewoon heet water uit de samovar over de kruiden. Het zou goed zijn voor allerlei kwaaltjes als je er 3 dagen van drinkt. Tido is de kerk gaan bezoeken. Ondertussen raak ik aan de praat met een jonge Armeeense lerares Duits en haar moeder Armine. Zij was vroeger ook lerares Duits, dan directeur middenschool en nu lid van de doorlichting. Volgens haar dochter is haar moeder een `strenge` want ze kan er van mee spreken. Armine haalt de schouders op. Armine geeft mij op mijn vraag allerlei Armeense gerechten die ik zou moeten proeven. Daarna moeten zij verder. Nu iedereen weg is en de kruidentee op is kan ik de kerk gaan bezoeken. Niet zo bijzonder vind ik : hij is in restauratie. Maar het houwen en zagen van stenen in deze bijzondere vormen vind ik interessant). Ik maak er wel een mooie foto. Uiteindelijk vind ik een buschauffeur waarmee ik aan de praat geraak. Zo vertelt hij mij dat 80 procent van de Armeense wagens op gas rijden. Ik had al de indruk dat ik veel gastanks zie. De dieselprijs aan de pomp ligt hier, net zoals in Georgië op 0,80 euro de liter. Wegens vertaalproblemen kom ik niet te weten waarom gas. Niettemin neemt hij mij mee met zijn groep toeristen tot in Dilijan. Wederom krijg ik marsepijnbrood toegestopt. Nu wel omdat de toeristen geen honger meer hebben !

In Dilijan heb ik net tijd voor een koffie want daar vertrekt de bus alweer naar de hoofdstad. Dat gaat goed maar in de hoofdstad is het wel sukkelen omdat ik niet helemaal de juiste bus neem en er veel verkeer is. Daardoor ben ik te laat voor een bezoek aan de cognacstokerij van het merk Ararat. Daar Amanda -schoorvoetend- heeft moeten toegeven dat dit merk beter was dan de Franse Cognac wil ik toch ook eens proeven. De andere merken zijn niet beter.

Ik zal het dus moeten stellen met de proeverij van een veel minder bekend merk. Maar ik onthoud wel de zoetere, zachtere smaak, dan de Franse variant.

Na een lange wandeling terug die vermoeiend is want het is hier elke dag 40 graden Celsius. Abnormaal volgens de mensen van hier. Na een oponthoud op een zeer aangenaam terras onder de bomen met 2 vrouwen van hier ga ik eten in een tof restaurant. Er zijn alleen maar Armeniërs, er is een pianist, en alle specialiteiten die Armine mij heeft aangeraden. Ik heb een foto van deze plek gepost. Op de terugweg krijg ik de kans om van de fonteinen op muziek te genieten. Wel meer dan de moeite waard moet ik zeggen. In het hostel is Amanda er niet maar de Zuid-Koreaan (die op de Zuidpool is geweest) is blij mij te zien, wat ik graag hoor. Hij komt net terug van Nagorno-Karabach. Daar ga ik niet naartoe want ik heb op de Azerbaijaanse ambassade in Brussel schriftelijk moeten beloven dat ik daar niet naartoe ga.

Weeral jagen Armeniërs en reizigers mij schrik aan dat ik in Azerbaijan niet zal binnen geraken omdat ik in Armenië ben geweest. Een beetje ongerust maar we zullen wel zien. Ik kan ook via Turkije naar Iran, maar dat is een grote omweg.

Het conflict tussen beide landen is gewonnen door Armenië en bevroren sinds 1992. Regelmatig dreigt Azerbaijan met een nieuwe inval. Volgens Tido blijft het hierbij omdat de hond in het regionale kegelspel Rusland is.

Daar waar Georgiërs helemaal niet van de Russen moeten weten is de relatie tussen het Armeneense volk en Rusland van een heel andere aard.

Wist je trouwens dat een bekende schaakspeler zoals Tigran Petrosian uit Armenië kwam. Je ziet hier, en in Georgië, veel mensen schaken in de parken en op straat. Hier is zelfs een schaakschool voor gevorderden.

Vrijdag 14 augustus 2015

Een laatste dag in Armenië waar ik het geschiedkundig museum wil bezoeken. Nu wil ik wel eens meer begrijpen van deze Armeense genocide in 1915. Het museum heeft mooie stukken uit zeer oude grafmonumenten. De geschiedenis van dit land is complex. Ik onthoud vooral dat Armenië uit 2 stukken bestaat. Het huidige land is oostelijk Armenië. Westelijk Armenië ligt vandaag in Turkije. Het is daar, maar ook in de grote Turkse steden, dat de volkerenmoord heeft plaats gevonden. De verantwoordelijken hiervoor zijn  politici van de Turkse politieke partij die luistert naar de naam "jonge Turken". Ministers zoals Talaat en Enver Bey hebben deze beslissing genomen en laten uitvoeren. Weeral gebeurt dit in een tijd van zelftwijfel aan de eigen kracht. In 1915 is de Turkse staat in verval. De beslissers willen de Turkse identiteit versterken en zodoende alle "niet-Turken" assimileren. Na de eerste wereldoorlog zit Turkije in het verliezende kamp en wordt het door de overwinnaars verplicht om de schuldigen te straffen. De sultan doet dit niet maar verbandt deze verantwoordelijken wel. De controle van de overwinnaars is zwak.

Maar het moet gezegd worden dat de Armeniërs zich zelf recht hebben gedaan door de belangrijkste verantwoordelijken te vermoorden. Zo is er zelfs een geval van een Armeniër die in dat kader een moord heeft gepleegd in Berlijn en in de rechtzaal is vrijgesproken door de Duitse rechter tijdens het interbellum.

Dan zijn er nog die door Ataturk in de jaren `20 zelf zijn berecht, al was het niet omwille van deze volkerenmoord.

Een laatste keer ontmoet ik Amanda in het "theatre hostel". Ze is een beetje ziek terug gekomen van Dilijan en heeft slaap nodig. Daarna gaat ze naar Georgië. Je moet weten dat ik haar ontmoet heb omdat ze door de İraanse grenswachten de toegang tot dit land ontzegd werd omdat ze geen visum had. Er is blijkbaar een verschillende procedure als je met het vliegtuig reist dan als je overland reist. De laatste procedure is zwaarder. Op het einde van de maand moet ze terug naar Parijs omdat ze moet les geven in september.

De treinreis van Yerevan naar Tibilissi is de leukste die ik tot nu toe heb gemaakt. Ik zie het landschap nu overdag. Het is wondermooi, vooral rond het einde van de namiddag. Nu heb ik ook de truc gevonden. Je moet een ticket derde klas vragen. Niet alleen veel goedkoper maar vooral veel leuker omdat je dan met Armeniërs reist die naar de badplaatsen in Georgië gaan. Als toerist ben je ook hier het voorwerp van alle nieuwsgierigheid (en deze keer van jaloezie van hun echtgenoot). Ik krijg dus ongevraagd veel ijswater en sandwiches en koekjes. Zelfs al heb ik nu niet zo veel zin om te praten en lees ik liever. Aan de grens is het nu wel ernstiger want de douane wil de baggage controleren. Dat doen ze grondig. Maar zoals elke keer kijken ze niet in de bovenste zakjes van de rugzak en vinden ze de rozenolie niet. Dan paspoortcontrole bij de uitgang van Armenië, gevolgd door een nieuwe controle door Georgische grenswachten. De hele zaak zorgt ervoor dat ik mijn paspoort pas terug zie net voor Tbilissi, waar we zo laat aankomen dat de metro gesloten is. Liever blijf ik in de buurt van het station. Behalve prostitutie en een duur hotel is er hier niets. Uiteindelijk biedt een oudere mevrouw mij een kamer bij haar thuis aan voor 30 Lari. Dat blijkt goed mee te vallen. Zij en haar man kunnen wel goed hun plan trekken. Het zijn goede verkopers. Kamers verhuren, een winkeltje,.. Ze is filologe Georgisch. Ze begrijpt wel niet dat ik naar Armenië wilde.

Zaterdag 15 augustus 2015

Ik slaap lang uit. In het station vind ik snel een goedkoop een ticket voor de zelfde dag naar Baku in Azerbaijan. Om 16u30 gaat de trein. Nog tijd voor wat drankjes die ik niet ken op de kleurijke markt voor het station. Het is aangenaam om het leven te observeren. Ik beslis ook een hoedje te kopen. Dat is een mijlpaal.

De trein vertrekt stipt, zoals alles in de voormalige USSR. De Azerische trein lijkt op de Armeense maar is wel luxueuzer in die zin dat bij het beddegoed voor deze nachtrein ook een handdoek wordt aangeboden. Er wordt ok thee opgediend (betalend zoals ik later tot mijn schande zal leren want ik heb geen Manaat op zak). Een medereiziger betaalt dan de kleine som voor mij). Ik denk dat hij mij te graag heeft. Mijn andere 2 medereizigers zijn een koppel uit Baku waarvan de man volgens mij veel te veel bier drinkt. Aan de grens zal hij een zeer grote fles bier onder de matras van mijn bed stoppen. Niet dat ik het daar mee eens ben maar redetwisten kan ik niet want de grenswachters zijn er al.

Deze grenscontrole is een serieuze. Het begint met de Georgische douane die zoals gewoonlijk mijn rugzak wil zien en zoals gewoonlijk het bovenste zakje niet merkt. Ik ben benieuwd hoe lang dat zal duren.

Dan moeten we een blad invullen betreffende de inklaring van goederen. Dan stopt de trein in een verloren dorp in Georgië waar de Georgische politie de administratieve stappen betreffende het verlaten van het land uitklaart. We mogen uit de trein stappen want vanaf het moment dat de airco stopt wordt het meteen zeer warm in de wagon. Voor ons woedt bovendien een brand in een tuin. Hij neemt snel uitbreiding maar niemand lijkt te panikeren. Er is wel veel rook. Dan stopt het, maar ik weet niet hoe. De kinderen van deze huizen blijven spelen in de buurt met voorwerpen die je alleen in films uit verre landen ziet (zoals een stokje met een plastieken wieltje vooruit duwen). Wederom valt het mij op hoe de mens van jongsaf aan gefascineerd is door het wiel.

Dan fluit de trein het vertreksignaal (een plezant fluitje hoor). 20 Minuten later is het de beurt aan de Azerbaijaanse douane die het zelfde wil, gevolgd door de grenswachten met zware koffers. We moeten een voor een voor zo een koffer gaan zitten want er zit ook een camera in die de foto vergelijkt met die op de elektronische visumaanvraag. Ik ben snel aan de beurt en het is okay. Mijn stempel staat op mijn visum en ik mag buiten een sigaret gaan roken. Daar blijken soldaten rondom elke wagon te staan en dus zitten we op het platform met de voeten op de rails. Naast mij komt een Poolse oudere man zitten. Het blijkt een zeer ervaren reiziger te zijn die mij een aantal zeer nuttige tips geeft waarvan ik later gebruik zal maken. Hij houdt echter van de eenzaamheid en daarom stoor ik hem niet meer dan nodig.

Na de grenscontroles waait er een zucht van verlichting doorheen de hele wagon. Nu eet iedereen, maakt zijn bed op,... de nacht valt. De vlakte breidt zich uit. Veel plat grasland voor de komende uren. Ik kan de slaap niet zo gemakkelijk vatten door gedachten aan de school. Binnen 2 dagen begint het voor Barbara.

Ik moet ook zeggen dat er geen zijrails zijn aan dit bed. Er uit vallen is hier een reële mogelijheid. Dat lijkt mij niet aangenaam als ik naar beneden kijk.